ŞEDDÂDÎLER DEVRİNDE İLİM VE KÜLTÜR HAYATINA TESİR EDEN ŞAİR VE ÂLİMLER

Author:

Year-Number: 2015-XXIV
Yayımlanma Tarihi: null
Language : null
Konu : Ortaçağ Tarihi
Number of pages: 1-23.
Mendeley EndNote Alıntı Yap

Abstract

Kaynaklarda Beni Şeddâd, Âl-i Şeddâd, Şeddâdiyân (Şeddâdîler) ve Şatatikk olarak anılan Şeddâdîler, X. yüzyılın ortalarından XII. yüzyılın sonuna kadar Arrân ile Ermenistan coğrafyasında hüküm süren Kürt köken bir devlettir. 951 yılında Muhammed b. Şeddâd’ın Dvin’e yerleşmesiyle tarih sahnesine çıkan Şeddâdîler, Müslüman dünyası ile Gürcü ve Ermenî krallıklarıyla Kur Nehri’nin kuzeyindeki Gayri Müslim halklar arasında tampon bölge oluşturarak bir suğur devleti vazifesi görmüşlerdir. Üç ayrı merkezden siyasî kariyerlerini sürdüren hanedanın Gence kolu, yayılmacı bir politika yürütürken, onların aksine Dvin (Debîl, Duvîn) ve Ani kolları ise daha çok egemen oldukları toprakları korumak için mücadele etmişlerdir. Buna rağmen uzun süren siyasî hâkimiyetlerine bağlı olarak Şeddâdîler, Gence, Dvin ve Ani şehirleri başta olmak üzere Arrân ve Doğu Ermenistan’ın sosyal ve kültürel hayatında yeni bir canlanma döneminin başlamasına vesile olmuşlardır. Özellikle gerçekleştirdikleri imar faaliyetleriyle söz konusu coğrafyanın maddî medeniyetinin zenginleşmesini temin ettikleri gibi ilmî müesseseler ve kütüphanelerin kurulmasıyla da ilim hayatının canlanmasında önemli rol oynamışlardır. Şeddâdî emîrlerinin şair ve ediplerle ilişkileri ve alîmlerin Şeddâdî ülkesini ziyaretleri bunun bir göstergesidir. Bu anlamda makalemizde mimarî ve kültürel etkinlikleriyle iyi bir şöhret bırakan Şeddâdîler Devri’nde ilim ve kültür hayatına tesir eden şair ve âlimler üzerinde durulacaktır.

Keywords

Abstract

The Shaddadids - referred in sources as Bani Shaddad, Al-i Shaddad, Shaddadiyan (Shaddadids) and Şatatikk - were of Kurdish origin and prevailed in the regions of Arran and Armenia from the middle of the tenth century until the end of the twelfth century. Shaddadids emerged in the stage of history with Muhammed b. Shaddad in Dvin and acted as a sugur by creating a buffer area between the Islamic World and Georgian and Armenian Kingdoms and non-Muslim peoples on the north bank of Kur River. Ganja branch of the dynasty that maintained its political career from three separate centers pursued an expansionist policy; on the contrary of Dvin and Ani branches who struggled to protect their territories. Nevertheless, Shaddadids, because of their political dominance for a long period, significantly contributed to the social and cultural revival of the Arran and Eastern Armenia, particularly in Ganja, Dvin (Dabil, Duvin) and Ani. Particularly, as they ensured to enrich the material civilization of the mentioned region with the reconstruction activities they carried out, they played an important role in the revival of the scholarly life thanks to the establishment of scientific institutions and libraries. Shaddadid emirs’ relations with the poets and the literary men and the visits of the scholars to the Shaddadid soil are indications of this fact. In this sense, our article focuses on poets and scholars that affected the scholarly and cultural life in the reign of Shaddadids. They left a high reputation through their architectural and cultural activities.

Keywords