Author:
Abstract
Türkiye, NATO bünyesinde ortak güvenliğini güçlendirmek ve bölgesel savunmasına destek sağlamak maksadıyla 1954 yılında çıkarılan kanunla birlikte Amerika Birleşik Devletleri ile karşılıklı işbirliği dengesi kurmuştur. Türkiye, Waşington Antlaşması kapsamında savunmaya yönelik olmak suretiyle muhtelif yerlerde ABD'ye bazı imkânlar tanırken askerî envanter ve eğitim alanlarında da ABD’nin yardımlarından yararlanmıştır. Ancak 1974 Kıbrıs Barış Harekatı sonrasında ABD’de Türkiye aleyhinde kampanyalar yürütülmüştür. Bu kampanyalar neticesinde Türkiye, ABD Kongresinde bazı etnik grupların girişimleriyle NATO ittifakına uymayacak yaptırımlara maruz kalmıştır. Kıbrıs meselesi ve Türk -Yunan ihtilâfındaki meseleler üzerinden politik bakımından Türkiye’yi zor durumda bırakmak, Türkiye'nin Amerikan yapımı teçhizata bağımlı olan Türk savunmasını sınırlandırmak ve hatta dondurmak amacıyla Türkiye’ye 1975 yılında silah ambargosu uygulanmıştır. Ambargo kararına Türkiye’de siyasi, askeri ve sivil çevreler, sert tepki göstermiştir. Dönemin Türk Hükümeti tarafından Ambargo kararına misilleme olarak İncirlik dışında Türkiye’deki bazı tesislerin faaliyetleri durdurulmuştur. ABD kongresinde alınan bu Ambargo kararının arkasındaki en büyük itici güç, şüphesiz Yunan Lobisi olmuştur. Ancak bu etnik lobi dışında bu karara destek veren ABD’deki diğer en büyük etnik lobi olarak bilinen Yahudi lobisi, dikkatlerden kaçmıştır. Yahudi Lobisinin İsrail’in Türkiye ile olan ilişkilerini zor duruma sokacak bu kampanyaya destek vermesi, dönemin siyasi otoriteleri tarafından ön görülmemiştir. Diğer taraftan bu kararın Yunanistan'ın askerî bakımından rahatlamasını ve Ege Denizinde hava ve deniz üstünlüğünü sağlamasına da imkan yaratacak bir karara Yahudi lobisinin destek vermesi şaşkınlıkla karşılanmıştır. Yahudi lobisinin bu karara destek vermesinin Türkiye’nin Arap dünyası ile ilişkilerinden mi yoksa ABD’nin İsrail’e rağmen Arap dünyası ile iş birliklerinden mi kaynaklandığı soruları da cevapsız kalmıştır. Bu çalışmada 1975 yılında yaşanan bu olayları, tespit edebilmek için dönemin İngiliz Dış İlişkiler Ofisi’nin resmî yazışmaları, Türkiye Cumhuriyeti Cumhuriyet Senatosu ve TBMM tutanakları dönemin basını gözden geçirilerek bu sorulara cevaplar aranacaktır.
Keywords
Abstract
Turkey has established, to strengthen the common security within NATO and with the aim of providing support to regional defense, a balance of mutual cooperation with the United States since 1954. Turkey, the United States has provided some opportunities in some places covered by the NATO Treaty. Turkey, the military inventory in the field of education and has benefited from US assistance. However, as a result of the initiatives of some groups in the US Congress, it was subjected to sanctions that would not comply with the NATO alliance. The Cyprus issue and Turkish-Greek political terms because of the issues in dispute to leave Turkey in the lurch, American origin to limit the defense of Turkey in order to freeze and arms embargo on Turkey even been implemented. Following the embargo decision, the activities of some facilities were suspended by the Demirel Government. Turkey in the political, military and civilian circles, gave a great response to the decision embargo. The Greek Lobby was undoubtedly the main driving force in the approval of the embargo decision. However, apart from this ethnic lobby, another group that supports this decision is the Jewish lobby. In fact, when considered in the context of Israel's relations with Turkey, this support is unprecedented front. Moreover, Turkey is in terms of this resolution and to provide relief from the terms of Greece's military air and naval superiority in the Aegean Sea will create opportunities were taken aback considered as a decision to support the Jewish lobby. Is that the Jewish lobby in Turkey's relations with the Arab world to support this decision or that originates from Israel despite US relations with the Arab world will be thoroughly evaluated in this study. In this study, in order to determine these events that took place in 1975, the official correspondence of the period, the minutes of the parliament and the press were reviewed and a conclusion was reached.