Author :
Abstract
Nesnellik, sosyal teoride, bilgi sosyolojisinde ve bilim felsefesinde en çok tartışılan konuların başında gelmektedir. Nesnellik, yaygın kullanımında, bilimsel faaliyetle eş değer tutularak incelenirken, bu yöndeki kullanımını olanaklı kılan tarihsel temeller çoğunlukla hariçte tutulur. Nesnelliğin “bilen”in kanaatlerinden yalıtık olmayı, önyargı ve peşin hükümlerden sıyrılmayı öne çıkaran “tarafsızlığı” ve değer yargısız “nötr dil” söylemi genelde belli bir nesnellik idealinin tarihsel inşası ile ilgilidir. Bunun yanında, nesnelliğin daha çok tartışmalı bir yer edindiği “perspektivizm” içinde, farklı bir okumaya tabi tutulduğunu da görüyoruz. Bu kapsamda makalenin amacı, temelde nesnelliğin bu farklı kullanımlarına ilişkin, bir ideal olarak onun yükselişi ve düşüşüne dair, tarihsel bir tartışma sunmaktır.
Keywords
Abstract
Objectivity is one of the most debated subjects in social theory, sociology of knowledge and philosophy of science. Objectivity, in its widespread use, is examined by being equivalent to scientific activity, while the historical foundations which make this using possible are mostly excluded. Its traits, that including to be isolated from “knower’s” opinion, to be eluded from prejudice and the statement of value-free “neutral language”, are generally related to historical construction of a certain ideal of objectivity. On the other hand, we see that objectivity has been subject to a different reading in the context of “perspectivism” where it has become more controversial. In this context, the aim of this article is to present a historical discussion of these different uses of objectivity, as an ideal, about its rise and fall.
Keywords
- Agazzi, E. (2014). Scientific Objectivity and Its Contexts. Dordrecht: Springer.
- Anlı, Ö. F. (2009). Hegel’in Mantık Bilimi’nde (Felsefi Bilimler Ansiklopedisi Birinci Cilt) ‘Nesnellik’in İki Anlamının İncelenmesi. Kaygı. 12. 167-180.
- Anlı, Ö. F. (2013). Bir Karşıt-Bilim Tezi Olarak Dilsel Görelilik: Wittgenstein, Kuhn, Rorty, Feyerabend. FLSF-Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 15, 145-169.
- Altuğ, T. (2006). Modern Felsefede Metafiziğin Elenmesi. Ebabil Yayıncılık, Ankara.
- Bacon, F. (1999). Novum Organum. S. Ö. Akkaş (Çev.). Doruk Yayıncılık,
- Bayhan, V. (2016). Sosyal Bilimlerde ‘Objektiflik’ Efsanesi. Mukaddime, 7(2), 217-242.
- Bixby, W. (2002). Galileo ve Newton’un Evreni. N. Arık (Çev.). Tübitak Popüler Bilim Kitapları, Ankara.
- Brown, H. I. (1977). Objective Knowledge in Science and the Humanities. Diogenes, 25(97), 85-102.
- Burge, T. (2010). Origins of Objectivity. Oxford: Clarendon Press.
- Chalmers, A. (2007). Bilim Dedikleri. H. Arslan (Çev.). Ankara: Vadi Yayınları.
- Collier, A. (2003). In Defence of Objectivity and Other Essays. Routledge, London.
- Comte, A. (2001). Pozitif Felsefe Kursları. E. Ataçay (Çev.). Sosyal Yayınlar, İstanbul.
- Cottingham, J. (2003). Akılcılık. B. Gözkan (Çev.). Doruk Yayıncılık, İstanbul.
- Couvalis, G. (1997). The Philosophy of Science: Science and Objectivity. Sage Publications, London.
- D’alembert, J. L. R. (2000). Felsefenin Öğeleri. H. Köse (Çev.). Öteki Yayınevi,
- Daston, L. (1992). Objectivity and the Escape from Perspective. Social Studies of Science, 22(4), 597–618.
- Daston, L. ve Galison, P. (2010). Objectivity. New York: Zone Books.
- Delacampagne, C. (2012). 20. Yüzyıl Felsefe Tarihi. D. Çetinkasap (Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
- Descartes, R. (2008). Felsefenin İlkeleri. M. Akın (Çev.). Say Yayınları, İstanbul.
- Descartes, R. (1994). Metot Üzerine Konuşma. K. S. Sel (Çev.). Sosyal Yayınlar,İstanbul.
- Dickerson, A. B. (2004). Kant on Representation and Objectivity. Cambridge University Press, Cambridge.
- Diderot, D. (1997). Felsefe Konuşmaları. A. Cemgil (Çev.). Sosyal Yayınları,
- Fay, B. (2005). Çağdaş Sosyal Bilimler Felsefesi. İ. Türkmen (Çev.). Ayrıntı
- Fernandes, S. L. C. (1985). Foundations of Objective Knowledge. Springer, Dordrecht.
- Feyerabend, P. (1999a). Yönteme Karşı. E. Başer (Çev.). Ayrıntı Yayınları
- Feyerabend, P. (1999b). Özgür Bir Toplumda Bilim. A. Kardam (Çev.). Ayrıntı
- Glare, P. G. W. (2005). Oxford Latin Dictionary. Oxford: Chrendon Press.
- Hacking, I. (2016). Temsil ve Müdahale. O. A. Altıok (Çev.). Alfa Basım Yayım,
- Hançerlioğlu, O. (1978). Felsefe Ansiklopedisi. Cilt 4. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Hanna, J. F. (2004). The Scope and Limits of Scientific Objectivity. Philosophy of Science, 71, 339–361.
- Hawkesworth, M. E. (1994). From Objectivity to Objectification: Feminist Objections. A. Megill (Ed.). Rethinking Objectivity (s. 151-177) içinde.
- Heisenberg, W. (1976). Fizik ve Felsefe. M. Y. Öner (Çev.). Er-Tu Matbaası,
- Hızır, N. (2007). Bilimin Işığında Felsefe. Kırmızı Yayınları, İstanbul.
- Janik, A. ve Toulmin, S. (2008). Wittgenstein’ın Viyanası. H. Arslan (Çev.). Paradigma Yayıncılık, İstanbul.
- Kant, I. (2002). Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prolegomena. İ. Kuçuradi ve Y. Örnek (Çev.). Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara.
- Kant, I. (2008a). Arı Usun Eleştirisi. A. Yardımlı (Çev.). İdea Yayınevi, İstanbul.
- Kant, I. (2008b). ‘Aydınlanma Nedir?’ Sorusuna Yanıt. N. Bozkurt (Çev.). N. Bozkurt (Haz.). Kant (s. 263-273) içinde. Say Yayınları, İstanbul.
- Kızılçelik, S. (2008). Frankfurt Okulu. Anı Yayıncılık, Ankara.
- Kuhn, T. S. (1994). Asal Gerilim. Y. Şahan (Çev.). Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
- Kuhn, T. S. (2007). Kopernik Devrimi. H. Turan, D. Bayrak ve S. K. Çelik (Çev.). İmge Kitabevi, Ankara.
- Kuhn, T. S. (2008). Bilimsel Devrimlerin Yapısı. N. Kuyaş (Çev.). Kırmızı
- Kölbel, M. (2002). Truth Without Objectivity. Routledge, London.
- Kuyaş, N. (2008). Çevirmenin Sunuşu. N. Kuyaş (Çev.). Bilimsel Devrimlerin Yapısı (T. Kuhn) (s. 11-59) içinde. Kırmızı Yayınları, İstanbul.
- Levin, J. ve Spates, J. L. (1976). Starting Sociology. Harper & Row Publisher, New York.
- Locke, J. (2000b). İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme (III.-IV. Kitap). M.
- Magee, B. (1990). Karl Popper’in Bilim Felsefesi ve Siyaset Kuramı. M. Tunçay (Çev.). Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Mathiesen, T. (1962). Subjectivism in Sociological Research, Acta Sociologica. 5(1), 1-14.
- Mshvéniéradzé, V. V. (1968). Objective Foundations of the Scientific Method. Diogenes, 16(63), 70-88.
- Mühlhölzer, F. (1988). On Objectivity. Erkenntnis, 28(2), 185–230.
- Özlem, D. (2002). Kavramlar ve Tarihleri I. İnkılâp Kitabevi, İstanbul.
- Özlem, D. (2008). Felsefe ve Doğa Bilimleri. Doğu Batı Yayınları, Ankara.
- Öztürk, E. (2013). Sosyolojide Nesnellik Sorunu Bağlamında Max Weber’in Pozitivizm-Hermeneutik İkiliğini Aşma Girişimi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 196-244.
- Pickering, A. (1994) Objectivity and the Mangle of Practice. A. Megill (Ed.). Rethinking Objectivity (s. 109-125) içinde. Durham: Duke University
- Popper, K. R. (2010). Bilimsel Araştırmanın Mantığı. İ. Aka ve İ. Turan (Çev.). Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
- Rutli, E. E. (2014). Sosyal Bilimlerde Pozitivizm Tartışması: Adorno ve Popper. Temaşa: Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, 1, 134-160.
- Rorty, R. (2002a). Dayanışma Olarak Bilim. H. Arslan (Çev.). H. Arslan (Ed.). Retorik, Hermeneutik ve Sosyal Bilimler (s. 39-55) içinde. Paradigma
- Rorty, R. (2002b). Yöntem, Sosyal Bilim ve Sosyal Umut. H. Arslan (Çev.). H. Arslan (Ed.). Hermeneutik ve Hümaniter Disiplinler (s. 367-387) içinde. Paradigma Yayınları, İstanbul.
- Shapin, S. (2000). Bilimsel Devrim. A. Yurdaçalış (Çev.). İzdüşüm Yayınları,
- Ströker, E. (2005). Bilim Kuramına Giriş. D. Özlem (Çev.). İnkılâp Kitabevi,
- Thilly, F. (2010). Bir Felsefe Tarihi. N. Küçük ve Y. Çevik (Çev.). İdea Yayınevi,
- Trigg, R. (2005). Sosyal Bilimleri Anlamak. B. Sümer ve F. Ülgüt (Çev.). Babil
- Wittgenstein, L. (2006a). Tractatus Logico-Philosophicus. O. Aruoba (Çev.). Metis Yayınları, İstanbul.
- Wittgenstein, L. (2006b). Felsefî Soruşturmalar. D. Kanıt (Çev.). Totem Yayıncılık, İstanbul.
- Woolgar, S. (1999). Bilim: Bilim İdesi Üzerine Sosyolojik Bir İnceleme. H. Arslan (Çev.). Paradigma Yayınları, İstanbul.
- Yıldırım, C. (1997). Bilimsel Düşünme Yöntemi. Bilgi Yayınevi. Ankara.
