DÜŞSEL COĞRAFYALARDAN TOPLUMSAL MÜHENDİSLİK PROJELERİNE: ABDULLAH ZİYA KOZANOĞLU’NUN MİMARLIK METİNLERİNDE KÖY VE KENT
Author :
Abstract
Bu makalede Türk edebiyatı ve kültür tarihinde popüler tarihsel romanlarıyla tanınan mimar Abdullah Ziya Kozanoğlu’nun Erken Cumhuriyet Dönemi’nde kaleme aldığı mimarlık metinlerinde köy ve kenti nasıl tahayyül ettiği, kırsal ve kentsel mekânda yapılı çevreyi ve mimarlığı nasıl algıladığı, özellikle köycülük konusundaki düşüncelerini ve otoriter mimarlık söylemini hangi sosyo-politik, tarihyazımsal ve kültürel koşullarla etkileşim halinde şekillendirdiği, bu şekillenme sürecinde ne tür metinler-arasılıklar ürettiği sorularına cevap aranmakta, Kozanoğlu’nun söz konusu alanlardaki düşüncelerinin, saf yazarlığı ve tarihyazımsal algısının eleştirel söylem analizi aracılığıyla açımlanması, bağlamsallaştırılması ve problematize edilmesi hedeflenmektedir. Yazının kuramsal çerçevesini Lefebvre’in “mekânın temsilleri” ve “temsil mekânları”, Foucault’nun “disipliner pratikler”, Orhan Pamuk’un yeniden yorumladığı “saf ve düşünceli yazar” kavramları oluşturmaktadır.
Keywords
Abstract
This article examines Abdullah Ziya Kozanoğlu’s authoritarian discourse on architecture, rural and urban space and built-environment in the early Republican Era, mainly in the 1930’s in Turkey and it attempts to answer questions such as how he constructed his narrative on architecture, under which circumstances his ideas and historiographical approach were formed, what kind of intertextuality he had produced. This article tries also to explicate, contextualize and also problematize Kozanoğlu’s naive perception of rural space, culture, past and World history. Here terms such as “representations of space” and “space of representations” by Lefebvre, “disciplinary practices” by Foucault and “naive and sentimental novelist” by Orhan Pamuk are used as theoretical frame work.
Keywords
- _______. “Bir Kira Evi-Adana”. Mimar. s. 2 (1933): 41-44. _______. “Adana Erkek Muallim Mektebi Tadil İnşaatı”. Mimar. s. 3 (1933): 71-73. _______. “Cumhuriyette Köy Yapımı”. Ülkü. c. 2. s. 10 (İkinci teşrin1933): 333-336 _______. “Köy Mimarisi”. Ülkü. c. 1. s. 5 (Haziran 1933): 370-374. _______. “Gün Geçiminde Kerpiç Köy Yapısı”. Ülkü. c. 3. s.13 (Mart 1934): 66-70. _______. “Köy Mimarisi”. Ülkü. c. 2. s. 7 (Ağustos1937): 37-41. Anderson, Benedict. Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. çev. İskender Savaşır. 3. bs. İstanbul: Metis Yayınları, 2004. Batur, Afife. der. M. Vedat Tek, Kimliğinin İzinde Bir Mimar. İstanbul: YKY, 2007. Bozdoğan, Sibel. Modernizm ve Ulusun İnşası, Erken Cumhuriyet Türkiye’sinde Mimari Kültür. İstanbul: Metis, 2002. Delitz, Heike. Architectursoziologie. Bielefeld: Transkript Verlag, Elibal, Gültekin. Atatürk ve Resim-Heykel. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 1973. Fındıklı, Erhan Berat. “Tek Parti Dönemi’nde Türkiye’de Halkevleri ve İtalya”. Arredamento. s. 263 (Aralık 2012): 100-111. _______. “Erken Cumhuriyette Köy İmgesi ve Köycülük: Benzer ve Tikel Yönleriyle Üç Portre: Yakup Kadri, Nusret Kemal, İsmail Hakkı Tonguç.” Sosyoloji Divanı. s. 4 (Aralık 2014): 341-379. _______. “İdeal Cumhuriyet Köyünü Düşlemek: Erken Cumhuriyet Döneminde Mimarlar ve Kırsal Mekân Algısı”. Tarih ve Uygarlık İstanbul Dergisi. s. 8 (Aralık 2015): 73-100. Foucault, Michel. Hapishanenin Doğuşu. çev. Mehmet Ali Kılıçbay. 6. bs. Ankara: İmge Gökalp, Ziya. “Hars Zümresi, Medeniyet Zümresi”. Kitaplar, Bütün Eserleri. yay. haz. Beysanoğlu, Ş. Çotuksöken, Y. Kırzıoğlu, M. F., Koç, M., Koz, M. S. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2007. Göle, Nilüfer. Mühendisler ve İdeoloji: Öncü Devrimcilerden Yenilikçi Seçkinlere. 3.bs. İstanbul: Metis Yayınları, 2004. Griffin, Roger. Modernism and Fascism, The sense of a Beginning under Mussolini and Hitler. New York: Palgrave Macmillan, 2007. Güntekin, Reşat Nuri. Çalı Kuşu. İstanbul: Nurgök Matbaası, 1957. Haşim, Ahmet. Bütün Kitapları. İstanbul: Oğlak Yayıncılık, 2004. Hobsbawm, Eric. Terence Ranger. ed. The Invention of Tradition. Cambridge, New York: Cambridge University Press, 1993. Karaosmanoğlu, Yakup Kadri. Yaban. 55-56. bs. İstanbul: İletişim Yayınları, 2007. Karaömerlioğlu, Asım. Orada Bir Köy Var Uzakta: Erken Cumhuriyet Döneminde Köycü Söylem. İstanbul: İletişim Yayınları, 2006. _______. “Erken Dönem Türk Edebiyatında Köylüler”. www.ata.boun.edu.tr/faculty/Faculty/.../dogubatisend.pdf (23. 09. 2014). Köymen, Nusret Kemal. Köycülük Esasları. Ankara: Tarık Edip Kütüphanesi, 1934. _______. Meksikada Köycülük. Ankara: Tarık Edip ve Ş. Kütüphanesi, Lefebvre, Henri. Mekânın Üretimi. çev. Işık Ergüden. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2014. Pamuk, Orhan. Saf ve Düşünceli Romancı. İstanbul: İletişim, 2011. Sayar, Zeki. “İç Kolonizasyon (Başka Memleketlerde)”. Arkitekt. s. 8 (1936): 231-235. Şimşek, Sefa. Bir İdeolojik Seferberlik Deneyimi, 1932-51. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayın Evi, 2002.
- Tekeli, İlhan. Selim İlkin. der. Mimar Kemalettin’in Yazdıkları. Ankara: Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı, 1997.
- Tonguç, İ. H. Mektuplarla Köy Enstitüsü Yılları (1935-1946). yay. haz. Engin Tonguç. İstanbul: Çağdaş Yayınları, 1976.
- Türkoğlu, Pakize. Tonguç ve Enstitüleri. 3.bs. İstanbul: Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları, 2007.
- Yeşilkaya, Neşe Gürallar. Halkevleri İdeoloji ve Mimarlık. 2.bs. İstanbul: İletişim, 2003.
