Author :
DOI : 10.29228/joh.25888
Year-Number: 2020-XLIV
Language : Türkçe
Konu : Eğitim Programları
Abstract
Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren ortaöğretim programlarında önemli bir yer tutmuş, 1924 yılından itibaren de tüm programlarda yer almıştır. Özellikle 1945 yılı ve sonrasında daha da önemsenmiş ve günümüze dek İngilizce öğretimi bu önemini korumuştur. Bu çalışma Türkiye’de ortaöğretimde verilen İngilizce derslerinin öğretim programlarının tarihsel süreçte geçirdiği değişimleri incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmış ve 1924–2011 yılları arasında hazırlanmış olan 11 ortaöğretim programı incelenmiştir. Araştırmada temel olarak Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanmış olan ortaöğretim programları ve tebliğler dergileri incelenmiş, ilgili kaynaklar taranmış ve İngilizce dersi öğretim programlarının tarihsel süreçteki durumunun ortaya konmasına yönelik veriler toplanmıştır. Genel olarak İngilizce dersi öğretim programları incelendiğinde, Cumhuriyet tarihimizin ilk ortaöğretim programı 1924 yılında hazırlanmış ve programda 10 defa değişikliğe gidilmiştir. 1924 yılından 1973 yılına kadar 7 kez ortaöğretim programı hazırlanmış ve bu programlarda ders saati haricinde İngilizce dersi öğretim programında herhangi bir değişikliğe gidilmemiştir. İlk kapsamlı ortaöğretim İngilizce dersi öğretim programı 1973 yılında hazırlanmıştır. Bu program 2011 yılına kadar genel olarak uygulamada kalmış ve çok az bir değişim geçirmiştir. 2011 yılında ortaöğretim İngilizce dersi öğretim programında kapsamlı bir değişikliğe gidilmiştir.
Keywords
Abstract
From the first years of the republic, an English lesson has always had an important place in high school curricula and it has taken place in all curricula since 1924. Especially in 1945 and afterward it has become more important and has maintained its significance so far. This study was carried out to analyse the changes in high school English lesson curricula historically. In this study, the document analysis method which is a qualitative research method was used and eleven high school curricula which were prepared between 1924 and 2011, were studied. The high school curricula and the announcement journals published by National Education Ministry were examined, the related resources were searched, and the data were collected to present the situation of English lesson curricula in the historical process. When generally examined, the first high school curriculum of our republican period was prepared in 1924 and it has been changed 10 times up to now. From 1924 to 1973, 7 high school curricula were prepared, and no changes were made in the English lesson curriculum except for the class hours. The first comprehensive high school English lesson curriculum was prepared in 1973. This curriculum was in use until 2011 and undergone very little change. In 2011, a comprehensive change has been made in the high school English lesson curriculum.
Keywords
- Bu dönemde gerçekleştirilen önemli bir yenilik liselerin 1952 yılında 4 yıla çıkarılması olmuştur. Liselerin 4 yıla çıkarılması ile alan seçimi daha önce 3. sınıfta yapılırken, 1952 yılı itibariyle 4. sınıfa kaydırılmıştır. Dolayısıyla öğrencilerin almış oldukları ders saati de dört yıllık süre bazında artış göstermiştir (Güneş, 2009). Böylelikle 1952 yılında hazırlanan öğretim programında yabancı dil ders saati, her sınıf düzeyinde 5 saat olarak ayarlanmıştır. Ders saatleri aşağıdaki gibidir:
- Kitap ismi olarak herhangi bir bilgi verilmemiştir. Ancak, birinci sınıfta bakanlıkça hazırlanmış olan ikinci kitabın tekrarından sonra üçüncü kitabın okutulacağı, ikinci sınıfta bakanlık tarafından hazırlanan üçüncü kitabın tamamlanmasından sonra dördüncü kitaba geçileceği, üçüncü sınıfta bakanlıkça hazırlanan dördüncü kitabın okutulacağı ve dördüncü sınıfta dördüncü kitabın bitirilmesinden sonra uygun görülen yardımcı kitaplardan faydalanılabileceği belirtilmiştir (MEB, 1952). Programda sadece bakanlık tarafından hazırlanan kitapların okutulacağı belirtilmiş ve bu kitapların hangi sıra ile okutulmasının gereği üzerinde durulmuştur. Dört yıllık lise boyunca toplam üç kitabın okutulacağı belirtilmiştir.
- 1955 yılında Millî Eğitim Bakanlığı’nın İngilizce dersinin birinci yabancı dil olmasını kabul etmesinden sonra, İngilizce dersini alan öğrenci sayısında büyük bir artış olmuştur. Bu ani artış birtakım sorunları da beraberinde getirmiştir. Derslik sayısı, araç-gereç yetersizliği, İngilizce öğretmeni yetersizliği bunlar arasında sayılabilir (Güneş, 2009).
- 1956 yılında hazırlanan öğretim programında yabancı dil ile ilgili herhangi bir değişikliğe gidilmemiştir. Sadece 1952 yılında lise eğitim süresi dört yıl iken 1956 yılında üç yıl olmuştur. Dolayısıyla toplam olarak düşündüğümüzde İngilizce ders saatlerinde genel bir azalma söz konusudur. Ancak sınıf bazında düşünüldüğünde ders saati açısından herhangi bir değişim olmamıştır. 1952 programında haftalık ders süresi toplam dört öğrenim kademesi için 20 saat iken 1956 yılında bu sayı 15 saate düşmüştür. Buna göre yıllara göre ders saatleri şu şekilde olacaktır (MEB, 1956).
- Öğretmenlere, “öğrencilerin seviyelerine göre bahis konusu olan kitapları seçmek serbesttir” denilmiştir. Yine uygun görülen yardımcı kitaplardan da faydalanılabileceği belirtilmiştir (MEB, 1956). 1952 yılındaki programda da olduğu gibi İngilizce dersi için ayrı bir bölüm verilmemiş, yabancı dil başlığı altında verilmiştir. Programda amaç, içerik, yöntem veya araç gereçler ile ilgili herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.
- 1960 öğretim programında yapılan en belirgin değişiklik, ders saati açısından olmuştur. 1956 yılı programında lise üçüncü sınıfta fen ve edebiyat bölümleri olarak ayrılır iken bu programda bölümler lise ikinci sınıfta ayrılmıştır. Bu sebeple ders saati birinci sınıfta beş ikinci sınıftan itibaren ise fen bölümlerinde dört, edebiyat bölümlerinde ise beş saat olarak belirlenmiştir (MEB, 1960).
- 1956 programında olduğu gibi herhangi bir şekilde amaç, içerik, yöntem, araç gereçler veya değerlendirme ile ilgili bir bilgi verilmemiştir. Okutulacak olan kitaplar yine 1952 ve 1956 programları ile aynı şekildedir.
- 1970 yılında düzenlenmiş olan öğretim programında yabancı dil derslerinin haftalık ders saatleri değiştirilmemiş ve birinci sınıfta beş, ikinci ve üçüncü sınıfta fen bölümleri için dört, edebiyat bölümleri için beş ders saati olarak belirlenmiştir (MEB, 1970).
- Yabancı dil öğretiminin orta dereceli okullarda geliştirilmesi ve modern bir hale getirilmesi çalışmaları 1972 yılında 11.02.1972 gün ve 639 sayılı Bakanlık Onayı ile MEB Talim ve Terbiye dairesine bağlı olarak “Yabancı Diller Öğretimini Geliştirme Merkezi’nin kurulması ile başlamıştır. Bu merkez ile İngilizce dersi öğretim programları ve ders araçları resmi okullarda denenmeye başlanmış ve bu denemeye 1972-1973 yılında devam edilmiştir. Yabancı dil dersleri için eğitim programı hazırlanmış ve 4 Haziran 1973 gün ve 1747 sayılı Tebliğler Dergisi’nde yayımlanmıştır. Programda genel olarak ilkeler, öğretim yöntemleri, ders araçları, konu içerikleri ve öğrenme aşamalarına yer verilmiştir (Demirel, 1990). Ayrıca, 4 Haziran 1973 gün ve 1747 sayılı Tebliğler Dergisi’nde 1974-1975 öğretim yılından itibaren eski programa göre hazırlanan kitapların kademeli olarak kaldırılmasına karar verilmiştir.
- 1973 yılında hazırlanan ortaöğretim programında İngilizce ders saatleri ile ilgili herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.
- 1973 yabancı dil öğretim programının giriş bölümünde yabancı dil öğretimi için sarf edilen zaman ve gayrete karşılık, elde edilen sonucun yetersiz olduğu belirtilmiştir. Bu sebeple yabancı dil öğretimi ile ilgili çalışmalar yapılmış ve gramer kurallarının ezberlenmesi ile tercümeye dayalı eski klasik düzenden tamamen farklı olarak, konuşulanı anlama ve konuşma yeteneklerini geliştirmeyi hedef alan yeni bir yöntem ve araç geliştirilmiştir. Bu sebeple yabancı dil öğretim programları yeniden ele alınmış ve programlarda belirtilen amaçları gerçekleştirmek için gerekli olan materyallerin temin edileceği belirtilmiştir (MEB, 1973).
- 1973 Ortaöğretim İngilizce Dersi Öğretim Programı
- içerikler şu şekilde verilmiştir (MEB, 1973).
- şekilde faydalanılacaktır 1973 programında ilk defa hazırlanacak olan kitaplar ile ilgili bilgiler verilmiştir. Bu programda hem öğrenci hem de öğretmen kitaplarının hazırlanma süreci ve kitapların içeriği ile ilgili bilgilere değinilmiştir. Daha önceki programlarda sadece okutulacak olan kitapların ismi verilip içeriği ve hazırlanışı ile ilgili herhangi bir bilgi verilmemiştir.1973 programına göre hazırlanacak olan kitaplar şu şekilde olacaktır (MEB, 1973): Hazırlanacak Olan Kitaplar ile İlgili Genel Esaslar Öğretmen kitapları Öğrenci Kitapları Alıştırma Kitapları a) Giriş ve ilk kademe için hazırlanacak olan öğretmen kitapları öğrenciler için kitap olmayacağından sonrakilere göre daha ayrıntılı olacaktır. b) Dersler yıl esasına göre işleneceğinden öğretmen kılavuz kitapları bir önceki yılı tekrarlayacak şekilde alıştırmalar verilmesi gerekmektedir. c) Özellikle Lise 1. Sınıfta ortaokullarda öğretilenlerin genel bir tekrarı yapılacaktır. d) Öğretmen kitaplarına banda alınmış telaffuz alıştırmaları, ek gramer alıştırmaları, film şeritleri veya dialarla ilgili alıştırmaların metinleri ve
- 1988-1989 öğretim yılında ortaokullarda “Basamaklı Kur Sistemi” ismiyle yabancı dil öğretiminde bir değişikliğe gidilmiştir. Buna göre ortaokul 1. sınıfta yabancı dil dersi zorunlu, daha sonraki sınıflarda ve lisede ise isteğe bağlı hale getirilmiştir. Bu derslerden alınan not sınıf geçmeyi etkilemeyecektir. Ancak bu uygulama sadece 1 yıl yürürlükte kalmış ve 1989-1990 öğretim yılında bu sistem kaldırılıp yabancı dil dersi tekrar zorunlu hale getirilmiştir (Akyüz, 2015).
- 1998 öğretim programında ders saatleri ile ilgili değişiklikler de yapılmıştır. Tablo 17’de haftalık İngilizce ders saatleri verilmiştir.
- 09.08.2002 tarih ve 294 karar sayılı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının aldığı karar doğrultusunda 2003-2004 eğitim-öğretim yılından itibaren 9. sınıflardan başlayarak kademeli olarak lise eğitim süresinin 3 yıldan 4 yıla çıkarılmasına karar verilmiştir. Ortaöğretimde eğitim-öğretim süresinin arttırılmasındaki amaç, Türkiye’nin 2023 yılı eğitim hedefleri de dikkate alınarak, eğitim-öğretimde verimliliğin arttırılması ve eğitim-öğretimin daha nitelikli duruma getirilmesi şeklinde ifade edilmiştir (MEB, 2002). Aynı karar doğrultusunda, ortaöğretim kurumlarında en az bir yabancı dilde, öğretim düzeylerine uygun sözlü ve yazılı iletişim kurabilen bireyler yetiştirilmesi ve bu amaçla yabancı dil derslerinin hazırlık sınıfı öğretim programını da içine alacak biçimde 9. sınıflardan başlayarak 4 yıllık bütünlük içinde yeniden düzenlenmesi ve 2. yabancı dilin de zorunlu olarak ders öğretim programlarına konulması gerektiği belirtilmiştir (MEB, 2002). 06.05.2010 tarihinde Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü tarafından kabul edilen 3669 sayılı genelge ile 2005-2006 eğitim-öğretim yılından itibaren genel liselerin Anadolu liselerine dönüşümü kararlaştırılmıştır. 03.12.2008 tarih ve 12397 sayılı onay ile de bu dönüşüm hızlandırılmıştır (MEB, 2010).
- 2002 yılından itibaren liselerin öğretim süresinin 4 yıla çıkarılmasıyla birlikte ders saatleri de buna göre değiştirilmiştir. Buna göre ders saatleri aşağıdaki gibi olacaktır. Tablo18.
- kazanımlardan düzenlenmiştir. Program öğrenme alanı olarak 4 temel başlık içermektedir. Daha önceki programlarda dört öğrenme alanına yer verilmezken bu programda açıkça belirtilmiştir. Bu programda dinleme, konuşma, okuma ve yazma olarak verilen bu öğrenme alanları önceki programlarda satır aralarında bahsedilmiştir. Bu alanlar ve özellikleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 2011 Ortaöğretim İngilizce Dersi Öğretim Programındaki Dört Öğrenme Alanı Dinleme Konuşma Okuma Yazma Amaç 1.Yoğun Dinleme: Konuşma dilinde yer alan belirli dil yapılarını ve vurguları saptamak amacıyla yapılan dinleme.
- Kaynak: MEB Ortaöğretim İngilizce Dersi Öğretim Programı, 2011
- 108 108 144 144 144 288 288 360 360 - - Toplam Yukarıda belirtilen tema ve içeriklere örnek olarak aşağıdaki tabloyu gösterebiliriz. 2011 İngilizce Dersi Öğretim Programındaki Tema ve İçerik Örnekleri Temalar İçerik Örnekleri 1 Birey ve toplum
- Millî Eğitim Bakanlığının 06.05.2010 tarihli ve 3669 sayılı genelge ile genel liselerin Anadolu liselerine dönüştürme kararı ile 2014 yılından itibaren yapılan İngilizce dersi öğretim programları Anadolu liselerine yönelik olarak hazırlanmıştır. Bu sebeple bu çalışmanın temel konusunun genel liselerin İngilizce dersi öğretim programları olması sebebiyle 2014 ve sonrası programlar çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır. 4. TARTIŞMA, SONUÇ VE ÖNERİLER
- Cumhuriyet tarihimizin ilk ortaöğretim programı 1924 yılında hazırlanmış ve günümüze kadar 1934, 1938, 1952, 1956, 1960, 1970, 1973, 1987, 1998 ve 2011 yıllarında olmak üzere 10 kez değişmiştir. Bu programlardaki İngilizce dersi ile ilgili düzenlemelere baktığımızda ise 1924 yılında yapılan genel lise İngilizce dersi öğretim programının 1973 yılına kadar uygulamada kaldığı görülmektedir. Sadece ders saatlerinde ve okutulan ders kitaplarında değişikliklere gidilmiştir. Dolayısıyla kurtuluş mücadelemizin hemen akabinde hazırlanan bir programın 49 yıl boyunca yürürlükte kalmış olması, her ne kadar yabancı dil eğitimine önem verildiği söylenilse de çağın gereksinimlerini yakalamak için bu tarihe kadar herhangi bir yeniliğe gidilmediğini göstermektedir. Bu programda genel olarak beş saatlik bir dersin üç saatinin tamamıyla hedef dilde işleneceğine vurgu yapılmıştır. Diğer iki saatlik kısmında ise açıklamalarda Türkçe’nin kullanılabileceği, gerekli dilbilgisi açıklamalarının yapılabileceği belirtilmiştir. Ayrıca lise ikinci ve üçüncü sınıfta çeviri yapılabileceği belirtilmiştir. Bu sebeple programın konuşma ve dinleme becerilerinin öğretilmesini daha fazla önemsediğini görebiliriz. Gramer konularının uygulamalı olarak öğretilmesi öngörülmüş, gerektiğinde ise gerekli Türkçe açıklamalar yapılabileceği ifade edilmiştir.
- şartıyla 2007 yılına kadar uygulanmıştır. Sadece programa 27.04.1998 tarih ve
- Önceki programlardan farklı olarak 2011 yılı öğretim programında İngilizce dersi için öğretim ortamının düzenlenmesi başlığı altında dil öğretim ilkeleri, dil öğretiminde sınıf ortamının düzenlenmesi, öğretmenin rolü ve yapılan hatalar konusunda yapılabilecek uygulamalar gibi konular işlenmiş ve hataları düzeltmeye yönelik olarak öğretmenler bilgilendirilmiştir. Hedefler yeni programda kazanım olarak ifade edilmiş, önceki programdan daha detaylı bir şekilde sıralanmıştır. Önceki programlarda yeterli açıklama yapılmayan değerlendirme boyutu da yeni programda ihmal edilmemiştir.
- 2011 İngilizce dersi öğretim programı genel olarak değerlendirildiğinde programın çok detaylı bir şekilde hazırlandığı, ders işleme yöntem ve teknikleri ile ilgili olarak yeterli açıklamaların yapıldığı görülmektedir. Ancak bu programda görülen esas problem programın uygulama aşamasında neler yapılacağı hususundadır. Çünkü eski programlar incelendiğinde, hazırlanan programların aslında içerik ve uygulanabilirlik açısından olumsuz olmadığı ancak uygulama aşamasında programlarda istenilenlerin gerçekleştirilemediğini anlıyoruz.
- - 15 1934 5 5 Fen Edebiyat 1938 5 5 Fen 1998 4 Diğer
- yıllardan sonra ise ders kitapları hususunda bir arayışa girilmiştir (Güneş, 2009).
- 1971 yılından itibaren ise Millî Eğitim Bakanlığı Komisyonu İngilizce ders kitabı
- hazırlama işini kendisi üstlenmiştir. Demircan (1988), 1960 ve sonrası hazırlanan
- ders kitaplarında1960-1970 yıllarında kullanılan ve popüler olan yöntemlerden
- Genel olarak 1924 yılından itibaren hazırlanan tüm programlar incelendiğinde 1973 yılında hazırlanan programa kadar ders saatleri ve okutulacak kitaplara ilişkin verilen bilgiler haricinde çok fazla bilgiye yer verilmediği görülmektedir. Bu sebeple 1924 yılında hazırlanan program neredeyse herhangi bir değişikliğe gidilmeden 49 yıl uygulamada kalmıştır.
- İngilizce öğretim programlarında ilk kapsamlı değişikliğin 1973 yılında hazırlanan programda olduğu görülmektedir. Bu yıl hazırlanan programda daha önce yer verilmeyen programın dört temel öğesine yer verilmiştir (Öğretim araçları, amaçlar, öğretim yöntemleri ve değerlendirme). Ancak değerlendirme boyutuna çok az yer verilmiş ve değerlendirmenin sözlü olarak yapılabileceği belirtilmiştir. Bu programda önceki programlardan farklı olarak her bir sınıf seviyesinde öğrencilerden öğrenmesi beklenen kelime sayılarına yer verilmiştir. Diğer programlar incelendiğinde bu şekilde bir bilgi verilmediği göze çarpmaktadır. Ayrıca bu programda dil öğretimine ilişkin dört kademeden bahsedilmiş ve her bir kademede öğrencelerden öğrenmesi beklenen öğrenme durumlarına yer verilmiştir. Daha önceki programlarda bu durum çok daha yüzeysel iken bu programda detaylı bir şekilde açıklanmıştır.
- Akkaş, F. D. & Coker, B. (2016). The Use of communicative approach in 9th
- grade EFL classes. Eurasian Journal of Educational Research, 65, 71-90. Akpınar, B. ve Aydin, K. (2009). Çok duyulu yabancı dil öğretimi. [Multi
- sensory foreign language teaching]. Tubav Bilim Dergisi, 2(1), 105-112. Akyüz, Y. (2015). Türk Eğitim Tarihi. Pegem akademi yayınları. Aydın, S. (2013). Teachers' perceptions about the use of computers in EFL
- Learning, 26(3), 214-233. Demircan, Ö. (1988). Dünden Bugüne Türkiye'de Yabancı Dil. Remzi kitapevi. Demirel, Ö. (1990). Yabancı Dil Öğretimi. USEM yayınları. Demirpolat, B. C. (2015). Türkiye’nin yabancı dil öğretimiyle imtihanı sorunlar
- (SETA), 131, 1-24. EF English Proficiency Index. (2011). EF EPI Index 2011.
- http://www.ef.com.tr/epi/downloads/, 3.03.2017.
- EF English Proficiency Index. (2012). EF EPI Index 2012. 3 Mart 2017 tarihinde
- EF English Proficiency Index. (2013). EF EPI Index 2013. 3 Mart 2017 tarihinde
- EF English Proficiency Index (2017). EF EPI Index 2017.
- https://www.ef.com.tr/epi/regions/europe/turkey/ 06.08.2018. Gedikoğlu, T. (2005). Avrupa Birliği sürecinde Türk eğitim sistemi: sorunlar ve
- Gökdemir, C. V. (2010). Üniversitelerimizde verilen yabancı dil öğretimindeki
- Dergisi, 6(2), 251-264. Güneş, B. (2009). 1945-1980 Arası Türkiye'de İngilizce Eğitimi. MEB. (1934). Lise Müfredat Programı. Devlet matbaası. MEB. (1938). Lise Programı. Devlet basımevi. MEB. (1952). Lise Müfredat Programı. Milli Eğitim basımevi. MEB. (1956). Lise Müfredat Programı. Maarif basımevi. MEB. (1960). Lise Müfredat Programı. Milli Eğitim yayınevi. MEB. (1973). Ortaokul ve liselerin yabancı dil dersleri taslak programları ve Ders
- kitapları. Tebliğler Dergisi, 36(1747), 259-264. MEB. (1987). Lise Müfredat Programı. Milli Eğitim basımevi. MEB. (1998). Lise Ders Programları (Cilt 1). MEB. MEB. (2002). Tebliğler Dergisi (294), 745. MEB. (2010). Genel Liselerin Anadolu Liselerine Dönüştürülmesi. Ortaöğretim
- Genel Müdürlüğü. MEB. (2010). Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Haftalık Ders
- Çizelgeleri. MEB. (2011). Ortaöğretim Kurumları İngilizce Dersi Öğretim Programı. MEB. Merter, F., & Kartal, Ş. (2013). 1967’den günümüze lise din kültürü ve ahlak
- 26. Sarıçoban, A. & Öz, H. (2014), Türkiye‘de yabancı dil eğitiminde eğilim ne
- 2012, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, ISBN: 978-975-491-371-2 Maarif Vekâleti, (1924). Lise Birinci Devre Müfredat Programı. Matbaa-yı
- Amire. Yıldırım. A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri.
