Author :
Abstract
Tarihi MÖ III. ve IV. yüzyıllara dayanan Gerede’ye, Türkler XI.-XII. yüzyıldan itibaren gelmeye başlamışlar, bölgeye yerleşen Oğuz boyları bugünkü Gerede ağızlarının temelini oluşmuştur. Gerdeli İshak bin Murad’ın 1374’te yazmış olduğu Edviye-i Müfrede adlı eserde kullanılmış olan bitki ve hastalık adları Gerede ağızlarının tarihi ile ilgili fikir sahibi olmamızı sağlar. Ünlü seyyah Evliya Çelebi Seyahatname’sinde Lisân-ı Istılâh-ı Etrâk-ı Tosya ve Bolu ve Dörddîvân başlığıyla bölgenin diyalektolojisi hakkında kısa bir değerlendirme yapar. Anadolu ağızlarının tasnifinde Bolu bölgesi ağızları iki grupta ele alınmakta, Gerede ağzı Bolu merkez, Yeniçağa, Dörtdivan, Mengen ilçeleriyle bir grup içerisinde değerlendirilmektedir. Genel olarak Batı bölgesi ağızları özelliklerini gösterdiği bilinen Bolu ve Gerede bölgesi diyalektolojik açıdan kuzeyde Kıpçak özellikleri gösteren Zonguldak, Bartın, Karabük ağızlarına; Güney ve Doğu bölgesinde Orta Anadolu ağızlarıyla birlikte Kastamonu ağızlarına ve Batıda Rumeli göçmenlerinin yoğun olarak yaşadığı Kocaeli ve Sakarya bölgesi ağızlarına komşudur. Bu çalışmada Gerede ağzındaki ünlü yuvarlaklaşmaları incelenecek, Eski Anadolu Türkçesiyle karşılaştırması yapılacaktır.
Keywords
Abstract
Gerede is a town whose history goes back to B.C. III and IV. Turks started to come to this town from the XI century. Oguz tribes settled in the region formed the basis of today's dialects Gerede. The first information about the dialectology of this region is in the work of "Edviye-i Müfrede" written by İshak bin Murâd from Gerede. This book gives information about of the dialectology of Gerede. It contains the names of plants and animals. The famous traveller Evliya Çelebi expresses some of the language features of the dialectology of region in his work titled ‘Lisân-ı Istılâh-ı Etrâk-ı Tosya ve Bolu ve Dörddîvân’. Evliya Çelebi makes a short review in his book. The dialects of Bolu and its region studied within two groups and the dialect of Gerede is evaluated in a group of the city-center of Bolu, the towns of Yeniçağ, Dörtdivan and, Mengen. Bolu is surrounded with the dialects of Zonguldak, Bartın and Karabük dialects which show Kipchak features in the north, the dialects of the central Anatolian and Kastamonu in the north and the east, the dialects of Kocaeli and Sakarya where mostly Rumelian settlers live in the west. In this study, the vowel roundings in the Gerede dialect will be examined and the comparison will be made with Old Anatolian Turkish.
