Bu çalışmada günümüzde Türk cumhuriyetlerinin Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) öncesi, SSCB sonrası ve Bologna süreci dönemindeki eğitim faaliyetlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu sebeple Türk halkalarının SSCB öncesi eğitimde birlik faaliyetleri, SSCB dönemi eğitim sistemleri ve Bologna süreci bağlamında Türk devletlerinin eğitim sistemleri araştırılmıştır. Ayrıca çalışmada SSCB’nin politik eğitimiyle yetiştirilmesi planlanan Sovyet vatandaşı ve Bologna süreciyle hedeflenen Avrupa vatandaşı kavramları literatüre dayalı olarak tartışılmıştır. Günümüzde, bu kavramlar ile hedeflenen vatandaş ideali yerine, kendi değerleri ile yetişmiş, etnik öz-bilince sahip Türk dünyası vatandaşlarına ihtiyaç duyulmaktadır. Özellikle bilgi iletişim teknolojileri ile hızla yayılan küreselleşme sürecinde küçük ölçekli halkların ulusal farklılıkları dikkate alınmamaktadır. Bu nedenle Türk haklarının etnik açıdan eğitim sistemlerini ulusal bağlamda geliştirmeleri gerekmektedir. Büyük devletlerin kültürleri karşısında, parçalanmış Türk devletlerinin, kültürlerini kaybetmeden yaşatmaları buna bağlıdır. Bu çalışma ortak Türk eğitim kültürünün oluşturulması ve gelecek nesillere aktarılması konusunda önem arzetmektedir. Tarih ve Edebiyat gibi alanlarda ortak ders kitapları hazırlanması ise, milli şuurun halklara taşınması bakımından önemlidir. Bu bağlamda, araştırma sonunda gelecekteki olası bir Türk birliğine katkı sağlayabilecek; yükseköğretimde tüm Türk cumhuriyetlerini içerisine alacak, Türk halklarının kendi değer ve inancına göre bir yükseköğretim sisteminin hazırlanması gibi bazı önerilere yer verilmiştir.
In this study, it is aimed to investigate the educational activities of Turkish republics before the USSR, after the USSR and during the Bologna process. For this reason, the unity activities of Turkish peoples in pre-USSR education, Education systems of the USSR period and the education systems of Turkish states in the context of Bologna Process were investigated. In addition, the concepts of the Soviet Citizen and the European Citizen targeted by the Bologna Process, which are planned to be trained with the political education of the USSR, are discussed based on the literature. Today, there is a need for Turkish citizens who have grown up with their own values instead of Soviet Citizens, European Citizens. Especially in the face of the cultures of the big states spread by globalization and information and communication technologies, the survival of the fragmented Turkish states without losing their culture depends on this. This study is important in creating a common Turkish culture and transferring it to future generations. Preparing common textbooks in fields such as history and literature is important in terms of carrying national consciousness to the public. In this context, at the end of the research, it can contribute to a possible future Turkish unity; Some suggestions such as the preparation of a higher education system according to the values and beliefs of the Turkish peoples, which will include all Turkish republics in higher education, have been included.