Author :
Abstract
Komican, İran’ın Merkezi ili sınırları içerisinde bulunmaktadır. Türk nüfusunun yoğun olarak bulunduğu bölgede Bayat boyuna mensup Türkler yaşamaktadır. Eski Türk dininde var olan yer-su inançları, birer kültür simgesi olarak günümüzde Komican bölgesindeki Türkler arasında canlı bir şekilde varlığını korumakta ve Türk kimliğini temsil etmektedir. Yer-su inançları içerisinde yer tutan kutsal kaya ve taş kültü, bölgedeki Türklerin sosyokültürel hayatını anlama ve anlamlandırmasında önemli bir işlevi yerine getirmektedir. İnsanlar kaya ve taş kültlerini ziyaret ederken dilekler dileyerek arzularına ulaşmayı isterler. Dileklerin kabul olması durumunda kız veya erkek farkı olmadan çocuklarına farklı bir adla birlikte Kaya ismini de vermektedirler. Toplumsal hayat içerisinde bu tür fonksiyonlara sahip olan kaya ve taş kültünün İran ile Türkiye’deki halk bilimi çalışmalarına yeterince ve ayrıntılı bir şekilde konu edilmemiş olması bölgedeki kültün Türk kültüründeki yerinin ve öneminin anlaşılmasını engellemiş, bu sebeple çalışmanın zaruretini ortaya çıkarmıştır. Çalışma, bölgedeki kaya ve taş kültü etrafında oluşan pratik ve uygulamaların belirlenerek Türk kültüründeki yerinin mukayeseli bir şekilde ortaya konulması amacıyla yazılmıştır. Kaya ve taş kültü etrafında oluşan inanç ve uygulamalar konusunda kullanılan veriler ise 2019 yılında bölgedeki sözlü kaynaklardan derlenen bilgilerden oluşmaktadır. Derlenen veriler incelendiğinde kaynağı eski Türk inanç sistemine dayanan inanç ve uygulamaların sosyal hayatta yaşadığı, bunların çeşitli değişim ve dönüşümlerle Komican bölgesindeki Türk kültüründe hâlâ korunduğu tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
Komijan is located within the borders of the Iranian Markazi Province. Turks belonging to the Bayat tribe live in an area where the Turkic population is concentrated. The earth-water beliefs that existed in the old Turkic religion, as a cultural symbol, preserve their existence among the Turks in the Komijan region today and represent the Turkic identity. The cult of sacred rock and stone, which has place in earth-water beliefs, fulfills an important function in understanding and comprehension of the socio-cultural life of the Turks in the region. People want realization of their wishes by making wishes when they visit the cult rocks. If their wish is granted, they give their children the name Kaya (Rock) along with another name, regardless of whether they are boys or girls. The fact that the rock cult, which has such functions in social life, has not been adequately and thoroughly discussed in folklore studies in Iran and Turkey, has prevented the understanding of the place and importance of the rock cult in Turkiс culture of the region, thus revealing the necessity of the study. The study was written in order to identify the practices and customs associated with the rock cult in the region and present its place in Turkic culture in a comparative form. The data used on beliefs and practices associated with the rock cult consists of information collected from oral sources of the region in 2019. When the collected data was examined, it was found that beliefs and customs based on the ancient Turkic belief system lived in social life and are still preserved in the Turkic culture of the Komijan region with various changes and transformations.
