Author :
Abstract
Bağımlılık yapıcı maddelerin amacının dışında kullanımına bağlı olarak gelişen sorunlar insanları tarih boyunca meşgul etmiş ve gün geçtikçe ortaya çıkan yeni bağımlılık türleriyle de meşgul etmeye devam etmektedir. Maddelerin önlenemeyen kullanımına bağlı olarak süreç içerisinde ortaya çıkan bağımlılık problemi bireysel ve toplumsal etkileri bakımından önemini korumaya devam etmektedir. Kullanımı giderek yaygınlaşan alkol, sigara ve diğer maddelerin kullanımı sebebiyle ortaya çıkan sorunlarla baş edebilmek için bu maddeleri kullanan kişiler ve yakınları medikal tedavi programlarının yanında farklı çözüm yolları arayışına girebilmektedir. Günümüzde manevi olarak kişinin iyi hissetme ve psikolojik bakımdan dayanıklı olma hâline destek olan programlar, modern yöntemlerle revize edilip yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu programlardan manevi mekân ziyareti, bu mekânlardaki kişilerin sohbetlerinde bulunma ve inanç temelli bazı ritüeller isteğe bağlı olarak uygulanan yöntemlere örnek olarak gösterilebilir. Halk arasında dinî kimlikleriyle de öne çıkan dergâhlar diğer hizmetlerinin yanında, bağımlı bireylere manevi bakımdan destek olma veya bağımlılığın zararları hakkında farkındalık oluşturma amacıyla hizmet vermektedir. Dergâhların bağımlılık problemiyle ilgili hizmetlerinin incelendiği bu araştırmada örneklem olarak İstanbul’un Üsküdar ilçesinde yer alan Selami Ali (Selamsız) mahallesi seçilmiştir. Mahallede yaşayan Romanlar arasında madde kullanan bireylerin düzenli olarak manevi mekânları ve buralardaki sorumlu kişileri ziyaretlerinin madde kullanım tutumlarına etkisinin incelenmesi araştırmanın temel önceliğidir. Çalışmada bu mekânlara düzenli olarak gelen kişilerin tutumlarında gözlemlenebilen veya kendilerinin deneyimledikleri değişimi ortaya koyabilmek amacıyla üç farklı grupla, nitel araştırma yöntemlerinden mülakat tekniği kullanılarak yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Mülakatlardan elde edilen bulguların analizi sonucunda; bağımlılık yapıcı madde kullanan bireylerin manevi mekânlar ile bu mekânlardaki şahsiyetleri düzenli olarak ziyaret etmelerinin kullandıkları maddeleri bırakmaya yönelik olumlu yönde etkisi olduğu sonucuna varılmıştır. Psikolojik olarak kendini daha iyi hissetme, aile ve yakın çevredeki kişilerle olan ilişkilerini düzenleme, riskli davranışlardan uzak kalma, çalışma hayatına katılma ve mevcut sorumluluklarını yerine getirme gibi olumlu gelişmelerin ortaya çıktığı katılımcıların söylem ve gözlemleri arasında yer almaktadır. Bunlara ek olarak manevi mekânlarda sorumlu kişilerin devam eden hizmetleri sayesinde mahallede güven atmosferi oluşmuş ve sıklıkla görülen suç vakalarında azalma sağlanmıştır. Bu durumun özellikle çocuk ve ergen gibi risk gruplarında koruyucu çalışmalar açısından önemli bir role sahip olduğu da araştırmanın sonuçları arasındadır.
Keywords
Abstract
The problems arising from the use of addictive substances beyond their intended purpose have engaged people throughout history. With the emergence of new types of addiction over time, the issue remains relevant. The problem of addiction that arises due to the unstoppable use of substances continues to maintain its significance in terms of individual and societal effects. As the use of alcohol, tobacco, and other substances becomes increasingly prevalent, individuals using these substances and their loved ones may seek alternative solutions alongside medical treatment programs to cope with the problems that arise. Nowadays, programs that support individuals in feeling spiritually well and psychologically resilient have been revised and widely adopted through modern methods. Among these programs, visiting spiritual spaces, engaging in conversations with people in these places, and participating in faith-based rituals can be cited as optional methods. Dervish lodges, which are also prominent for their religious identities in society, provide services to support addicted individuals spiritually or raise awareness about the harmful effects of addiction, in addition to their other functions. In this study, the services of dervish lodges related to addiction were examined, and Selami Ali (Selamsız) neighborhood located in the Üsküdar district of Istanbul was selected as a sample. The main priority of the research is to examine the impact of regular visits by substance-using individuals among the Roman population to spiritual places and the responsible individuals in these places on their substance-use attitudes. To reveal any changes observed in the attitudes of individuals regularly visiting these places or experienced by themselves, three groups were interviewed face-to-face using qualitative research techniques, specifically the interview method. Based on the analysis of the findings obtained from the interviews, it was concluded that the regular visits of individuals using addictive substances to spiritual places and the personalities in these places positively influence their efforts to quit using these substances. Participants' statements and observations indicate positive developments such as feeling psychologically better, organizing relationships with family and close acquaintances, avoiding risky behaviors, engaging in work life, and fulfilling current responsibilities. Furthermore, due to the continued services of responsible individuals in spiritual places, a sense of trust has been established in the neighborhood, reducing frequent crime incidents. The study also highlights this situation's crucial role in protective efforts, especially for at-risk groups such as children and adolescents.
