BURSA VE KÜTAHYA'DA BULUNAN TİMURTAŞ PAŞA CAMİLERİNİN MEKÂN TARİHİ VE MİMARİ ÖZELLİKLERİNE DAİR BİR İNCELEME
Author :
Abstract
XIV. yüzyılın ortalarından itibaren Osmanlı İmparatorluğu'nun önemli devlet adamlarından biri olan Kara Timurtaş Paşa, Osmanlı'nın yükseliş döneminde I. Murad ve Yıldırım Bayezid'in saltanatları sırasında büyük muharebelere katılmış ve özellikle İstanbul’un ilk kuşatmasında etkin bir rol oynamıştır. Timurtaş Paşa, beylerbeyi ve vezirlik görevlerinin yanı sıra, kayıtlar doğrultusunda imar faaliyetlerinde de bulunmuş ve vakıflar inşa ettirmiştir. Bu vakıflar arasında yer alan Bursa ve Kütahya’daki külliyelerin camileri günümüze kadar ulaşmıştır. Bu çalışma, literatürde yayımlanmış bilimsel araştırmalar ve yayımlanmamış arşiv belgeleri ışığında, Bursa ve Kütahya’da bulunan Timurtaş Paşa camilerinin banileri, mekân tarihi ve üslupsal özellikleri hakkında bilgi sunmaktadır. Daha önceki çalışmalarda Kütahya ve Bursa’daki Timurtaş Paşa camilerinin baniliği konusunda belirsizlikler bulunmaktayken, yapılan arşiv araştırmaları sonucunda her iki caminin de Kara Timurtaş Paşa tarafından inşa ettirildiği tespit edilmiştir. Bu camiler, Erken Osmanlı Dönemi'ne ait "çok işlevli yapılar" tipinin özelliklerini yansıtmaktadır. Bursa Timurtaş Paşa Camii, 1855 yılı Bursa depreminde aldığı büyük hasara rağmen özgünlüğünü büyük ölçüde korurken, Kütahya Timurtaş Paşa Camii ise farklı dönemlerde yapılan tamirat ve onarımlar sonucunda özgünlüğünü yalnızca iç mekân ve strüktüründe muhafaza edebilmiştir.
Keywords
Abstract
From the mid-14th century onwards, Kara Timurtaş Pasha was one of the prominent statesmen of the Ottoman Empire, participating in major battles during the empire's rise, particularly under the reigns of Murad I and Bayezid I. He played a key role, especially during the first siege of Istanbul. In addition to his roles as beylerbeyi and vizier, Timurtaş Pasha engaged in construction activities and established charitable foundations (waqfs) according to historical records. Among these foundations, the mosques of the complexes (külliye) in Bursa and Kütahya have survived to the present day. This study provides information on the patrons, spatial history, and stylistic characteristics of the Timurtaş Pasha mosques in Bursa and Kütahya, based on previously published scholarly research and unpublished archival documents. While earlier studies indicated uncertainties regarding the patronage of the mosques in Kütahya and Bursa, archival research has confirmed that both mosques were built by Kara Timurtaş Pasha. These mosques exemplify the characteristics of "multi-functional structures" from the Early Ottoman Period. Despite sustaining significant damage in the 1855 earthquake, the Bursa Timurtaş Pasha Mosque has largely preserved its originality, while the Kütahya Timurtaş Pasha Mosque has retained its authenticity primarily in its interior space and structure due to various repairs and restorations over different periods.
