AMASYA’DAKİ KADINLARIN MİRAS KONUSUNDA ŞİKÂYET HAKKINI KULLANIMI (19. YÜZYIL SİVAS AHKÂM-I ŞİKÂYET DEFTERLERİNE GÖRE)
Author :
Abstract
Bu çalışmanın amacı, 19. yüzyıl Osmanlı kadınlarının miras konusunda şikâyet hakkını kullanımının değerlendirilmesidir. İnceleme Amasya kazâsı örneği üzerinden yapılmıştır. Kadınların miras davalarına dair kayıtların çoğunluğunu ahkâm-ı şikâyet defterleri ihtiva etmektedir. Amasya bahsi geçen dönemde Sivas Eyaleti’ne bağlı bulunduğundan şehre dair ahkâm kayıtlarına Sivas Eyaletine ait otuz altı adet defter içerisinden ulaşılabilmekteyiz. Kayıtlar, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivleri’nde yer almaktadır. Şikâyet kayıtları içerisinde Amasya kazâsına ait 20-36 numaralı defterlerde üç yüz yirmi dokuz adet belge bulunmaktadır. 1802-1864 yıllarını kapsayan bu kayıtlar üzerinden miras konusunda kadınların dâhil olduğu otuz iki başvuru tespit edilebilmiştir. Özellikle dönemin sonlarına doğru kaydedilen defterlerde kadınların miras konusunda başvurularına rastlanılmamıştır. Elde edilen belgeler üzerinden kadınların hak arama süreçleri ve karşılaştıkları zorluklar, örnekleri verilerek değerlendirilmiştir. Ayrıca niteliksel ve niceliksel analiz yapılarak çalışma tablo, grafik ve şekille desteklenmiştir. Amasya’daki kadınlar önce şer’i mahkemelere başvurarak haklarını aramışlar, istedikleri sonuçları alamadıklarında ya da karşı tarafın verilen kararı uygulamakta direnmesi durumunda Divân-ı Hümâyun’a başvurmuşlardır. Bu başvuruları, çoğu zaman bizzat gerçekleştirmişlerdir. Zaman zaman şikâyetçi kişi mahkemede haklılığını ispat etse de şikâyet edilen kişi, mahkeme ilamına uymayarak müdahaleye devam etmiştir. Bu durum bazı davaların sürecini uzatmış ve nihai sonuca ulaşılamamıştır. Verilerden elde edilen bulgulara göre 19. yüzyıl Osmanlı taşrasındaki kadınların hukuki, sosyal ve ekonomik alanda aktif rol oynadıkları görülmektedir.
Keywords
Abstract
The aim of this study is to evaluate the use of 19th century Ottoman women's right to complain about inheritance. The analysis was made on the example of Amasya district. The complaint books contain most records regarding women's inheritance cases. Since Amasya was part of the Sivas Province in the mentioned period, we can access the administrative records of the city in thirty-six notebooks belonging to the Sivas Province. The records are in the Ottoman Archives of the Presidency of the Republic of Türkiye. Among the complaint records, there are three hundred and twenty-nine documents in the books numbered 20-36 belonging to the Amasya district. Thirty-two applications involving women regarding inheritance could be identified through these records covering the years 1802-1864. Especially in the books recorded towards the end of the period, women's applications regarding inheritance were not found. Through the documents obtained, women's rights-seeking processes and the difficulties they encountered were evaluated by giving examples. In addition, qualitative and quantitative analysis was carried out, and the study was supported with table, graph and figure. Women in Amasya first sought their rights by applying to the şer’i courts, and when they could not get the results they wanted or if the other party resisted implementing the decision, they appealed to the Divân-ı Hümâyun. Most of the time, they made these applications personally. Although the complainant sometimes proved his right in court, the complaining person continued to intervene by not complying with the court order. This situation prolonged the process of some cases, and the result could not be reached. According to the findings obtained from the data, it is seen that women in the Ottoman provinces in the 19th century played an active role in the legal, social and economic fields.
