Author :
Abstract
İzmir’in kuzey batısında küçük bir sahil kasabası olan Yeni Foça özellikle XIII-XIV. yüzyıllarda, şap madenleri ile ün yapmış önemli bir liman kentidir. Anadolu Beylikleri, Bizans ve Ceneviz kolonileri arasındaki mücadeleler Cenevizlilerin buraya küçük bir kale ve yerleşim birimi kurmalarına sebep olmuştur. Fatih Sultan Mehmed’in Batı Anadolu kıyılarını ele geçirip, bu bölgeleri Türkleştirme politikaları başlayana kadar Ceneviz ve Bizanslıların yaşadığı küçük bir yerleşim merkezidir. Özellikle XV-XVI. yüzyıllarda Osmanlı imar faaliyetlerinin yoğun olduğu düşünülen kale içi yerleşiminde, günümüze bir cami, iki hamam ve iki çeşme yapısı ulaşabilmiştir. Makalede, küçük bir gruba ticari imtiyaz olarak sağlanan işletme merkezinin yakınına kurulan Yeni Foça Kalesi’ndeki Osmanlı döneminden kalan bazı eserler tanıtılacaktır. Çalışmanın amacı, söz konusu somut kültürel miras varlıklarının mimari özelliklerini ve tarihî gelişimlerini ortaya koymak, bu eserlerin korunmasına dikkat çekmektir. Araştırma sırasında arazi çalışması yapılarak mevcut yapıların rölöveleri çizilmiş, literatür yardımıyla Yeni Foça’nın tarihi ve kale içi yerleşimin yapısı kısaca anlatılmaya çalışılmıştır. Ardından Osmanlı döneminde inşa edilmiş yapılar detaylı şekilde tarif edilmiş ve benzer örneklerle Anadolu Türk mimarisi içerisindeki yerleri saptanmaya çalışılmıştır. Sonuç bölümünde ise geleneksel kent dokusuyla birlikte söz konusu eserlerin korunmasının Yeni Foça’nın turistik ve kültürel potansiyeline olumlu katkı sunacağı düşünülerek, kültür turizmi kapsamında turizme kazandırılmasının gerekliliğine vurgu yapılmıştır.
Keywords
Abstract
Yeni Foça, a small coastal town to the northwest of Izmir, was an important port city, famous for its alum mines, especially in the XIII-XIV centuries. The struggles between the Anatolian principalities, Byzantium and the Genoese colonies caused the Genoese to build a small castle and settlement here. It was a small settlement centre inhabited by Genoese and Byzantines until Mehmed the Conqueror conquered the coasts of Western Anatolia and started the Turkification policy in these regions. Particularly in the XV-XVI centuries, Ottoman building activity in the settlement within the castle is thought to have been intense, and a mosque, two baths and two wells have survived to the present day. This article presents some artefacts from the Ottoman period in Yeni Foça Castle, which was built near the commercial centre as a commercial concession to a small group. The aim of the study is to reveal the architectural features and historical development of these tangible cultural assets and to draw attention to the protection of these works. During the research, the existing structures were surveyed through field work and the history of Yeni Foça and the structure of the settlement within the castle were briefly explained with the help of literature. Then, the buildings constructed during the Ottoman period are described in detail and their place in Anatolian-Turkish architecture is attempted to be determined with the help of similar examples. In the concluding section, it is emphasised that the protection of these works, together with the traditional urban structure, will contribute positively to the touristic and cultural potential of Yeni Foça and the need to make it accessible to tourism within the framework of cultural tourism.
