Author:
Abstract
Osmanlı, İran ve Rusya topraklarında yaşayan Ermeniler, “Bağımsız Ermenistan” emelline ulaşmak için birlikte hareke edip, birbirlerine her türlü yardımda bulunmaktan geri durmamışlardı. Ermeniler, Osmanlı-İran hudut bölgesinde kendilerine bazı güzergahlar belirleyerek silah kaçakçılığı, Osmanlı Devleti’nin aleyhine içeriklere sahip evrakların nakli ve firarilerin geçişini bu güzergahlar üzerinden sağlamaktaydılar. Ermeniler için Hakkari hududu önemli güzergahların olduğu bir bölgeydi. İran topraklarında Ermenilerin rahat bir şekilde örgütlenip Hakkari’de faaliyetlerini yürütmelerini sağlayan temel neden ise İran Devleti’nin menfaatleri doğrultusunda Ermenileri baskı uygulamayıp eylemlerinde serbest bırakmasıydı. Osmanlı aleyhine olan her türlü eylem, İran’da gerçekleşme olanağına sahip olmuştur. İran Devleti’nin Ermenilerin silah üretim ve dağıtımına göz yumması, manastır inşa edebilmeleri için onlara arazi satması ve Osmanlı topraklarında silahlı eylemlere katılan firarilerin huduttan geçmelerini sağlayıp onları himaye etmesi, iki Müslüman devlet arasındaki münasebetlere zarar vermiştir. Osmanlı Devleti, aynı dine mensup oldukları için birbirlerinin aleyhine hareket etmemeleri gerektiği hususuna sık sık vurgu yaparak İran Devleti’ni Ermeniler konusunda uyarmış, hudut boyunda asayiş ve nizamın sağlanması için üzerine düşeni yapmasını istemiştir. Ancak İran Devleti gerekeni fazlasıyla yaptığını söyleyip bazı taleplerde de bulunarak şikayetleri bir şekilde geçiştirme yoluna gitmiştir.
Keywords
Abstract
The Armenians living in the lands of the Ottoman, Iran and Russian did not stop to act together in order to reach the ambition of “Independent Armenia, and to give each other all kinds of assistance. Armenians, by adjusting some routes to them in the Ottoman-Iranian border region, They provided arms smuggling, the transfer of documents with contents against the Ottoman Empire and the passage of deserters through these routes. Hakkari border for the Armenians was a region with important routes. The main reason for the easy organization of the Armenians in the territory of Iran and conducting their activities in Hakkari was the fact that the Iranian State did not exert pressure on the Armenians in the interests of the Iranian State and released them in their actions. All kinds of actions against the Ottoman Empire had the opportunity to take place in Iran. The Iranian State allow the production and distribution of arms to the Armenians, sold them land to build monasteries, and allowed the deserters who participated in armed actions in the Ottoman lands to pass through the border and to protect them. These issues damaged the relations between the two Muslim states. The Ottoman Empire warned the Iranian State about the Armenians by emphasizing that they should not act against each other because they belong to the same religion. İn order to ensure public security and order, Ottoman wanted İran to do his part. However, Iran State has said that it has done more than necessary. Iran has somehow fudge this complaints.