BALKANLAR’A TÜRK GÖÇÜ İLE BİRLİKTE BALKAN DİLLERİNDE OLUŞAN TÜRKÇENİN KATMANLARI VE BAZI BÖLGE DİLLERİNDEN TÜRKİZM ÖRNEKLERİ
Author :
Abstract
Balkan Yarımadası’ndaki dillere etki eden Türkçede birbiri arkasına yerleşen üç tabaka dil etkileri bulunmakladır. Bunun birinci katmanını kuzeyden gelen Türk kavimlerinin dil bakiyesi oluşturmaktadır. İkinci dil katmanı ise 13.yüzyılda Anadolu’dan gelen Türkmenlerin Türkçesine aittir. Balkanlar’da bir dönüm noktası olan Osmanlı Türklerinin bölgeye gelmesi ile de üçüncü katman eklenmiştir. Osmanlıların Balkanlar’daki egemenliği birçok alanda olduğu gibi bölge dillerinde de güçlüetkiler bırakmış ve Türkçeden Balkan dillerine binlerce sözcükgeçmiştir.19. yüzyılın başlarından itibaren ortaya çıkan isyanlarda milliyetçi düşünceleri canlandırmak içinBalkanlar’da etnik kimliğin en belirleyici özelliklerden birisi olan dil konusunda da çalışmalar yapılmıştır.
Keywords
Abstract
There are three layers of language influencessettled in one after the other in Turkish on the Balkan Peninsula. Theremaining language balance of the Turkish tribes that came from the north forms the first layer of this. The second language layer belongs to Turkmens who came from Anatolia in the 13th century. The third layer was added with the arrival of the Ottoman Turks to the region which was a turning point in the Balkans. Ottoman sovereignty in the peninsula, as in many other areas, has left a strong influence on the languages of the regionand because of this there are thousands of Turkish origin words in the Balkan languages. Languagewoud have been one of the most decisive feature of ethnic identity in the Balkans. Thereforestudies in this area were also carried out to revive nationalist ideas in the revolts that started in the early 19th century.
Keywords
- Emgili, F. (2012). Yeniden Kurulan Hayatlar Boşnakların Türkiye’ye Göçleri (1878–1934), Bilge Kültür Sanat, 1. Basım, İstanbul.
- Karpat, K. H. (2004). Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk. Bozdemir, Recep, (Çev.), İmge Kitabevi Yayınları, 1. Baskı, Ankara.
- Kıenıtz, F. K. (1974). Büyük Sancağın Gölgesinde. Kakınç, Seyfettin Halit, (Çev.), Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul.
- Ocak, A.Y. (2002). Sarı Saltık Popüler İslȃm’ın Balkanlar’daki Destanȋ Öncüsü (XIII. Yüzyıl). Türk Tarih Kurumu Yayınları, VII. Dizi, Sayı: 203, Ankara.
- Öztuna, Y. (2014). 93 ve Balkan Savaşları Avrupa Türkiye’sini Kaybımız Rumeli’nin Elden Çıkışı. Ötüken Neşriyat A.Ş. 16. Basım, İstanbul.
- Uzunçarşılı, İ. H. (1972). Osmanlı Tarihi. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Cilt: I, 3. Baskı, Ankara.
- Vásáry, I. (2008). Kumanlar ve Tatarlar Osmanlı Öncesi Balkanlar’da Doğulu Askerler 1185- 1365. Akkoyunlu, Ali Cevat, (Çev.), Yapı Kredi Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
- Akalın, Ş. H. (2016). “Balkanlarda İslam’ın ve Türklüğün Yayılmasında Bir Öncü: Sarı Saltuk”, Balkanlarda İslȃm Miadı Dolmayan Umut, Muhammet Savaş, KAFKASYALI,(Ed.), TİKA,C.II, İnceleme Araştırma Dizisi Yayın No: 19, Ankara,ss.51-71. Hoca, F. (2016). “Balkanlar’da İslamiyet’in Yayılmasında Sarı Saltuk’la İlgili Efsaneler ve Rivayetlerin Önemi”, Balkanlarda İslȃm Miadı Dolmayan Umut, Muhammet Savaş, KAFKASYALI, (Ed.), TİKA, C.II, İnceleme
- Horata, O. (2003). “Kuzey ve Batı Türklüğünün Kesişme Noktasında Küçük Bir Türk Topluluğu: Romanya Türkleri”, (Der.),Balkan Türkleri Balkanlar’da Türk Varlığı, TÜRBEDAR, Erhan,(Ed.), ASAM Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları, Ankara, ss.151-167. İnalcık, H. (2016). “Türkler ve Balkanlar”, Balkanlarda İslȃm Miadı Dolmayan Araştırma Dizisi Yayın No: 19, Ankara, ss.9-39.
- Karatay, O. (2013). “Avar Hâkimiyeti ve Balkanların Slavlaşması”, Balkanlar El Kitabı, Bilgehan Atsız, GÖKDAĞ ve Osman, KARATAY, (Ed.), Akçağ Yayınları, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Cilt: I Tarih, Ankara, ss.91-98.
- Morına, İ. (2016). “Osmanlı Türkleri Vasıtasıyla Arap Yarımadasından Balkanlara Taşınan Kültürel Miras”, Balkanlarda İslȃm Miadı Dolmayan Araştırma Dizisi Yayın No: 19, Ankara, ss.239-254.
- Şen, S. (2016). “Balkan Dillerine Türkçeden Geçen İslami Terimler”, Balkanlarda İslȃm Miadı Dolmayan Umut, Muhammet Savaş, KAFKASYALI, (Ed.), TİKA, C.II, İnceleme Araştırma Dizisi Yayın No: 19, Ankara, ss.459-479.
- Todorova, M. (2013). “Balkanlar’daki Osmanlı Mirası”, (Der.). İmparatorluk Mirası Balkanlar’da ve Ortadoğu’da Osmanlı Damgası. BROWN, L.Carl, (Ed.), Çağalı Güven, Gül, (Çev.), İletişim Yayınları, 6. Baskı, İstanbul, ss.70-112.
- Tolan, Ö. (2014), “Karadeniz’in Kuzeyinde ve Balkanlarda Türk Varlığı (IV.- X.Yüzyıl)”, Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
- Karpat, K. H. (1992), “Balkanlar”, M.R. Balaban ve M. Beşir Ağa (Ed.), Türkiye Diyanet Vakfı İslȃm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Vakıf Yayınları, c.V, İstanbul, ss.25-32.
- Ahmed, O. (2018). Makedonya Türk Ağızları: geçmişi ve bugünkü durumu. Ulakbilge, VI(29), 1463-1482.
- Bayraktar, Z. (2013). Balkanlar’da bir arada yaşama kültürü bağlamında kimlik çatışmasından kültürel entegrasyona Türk Dili ve kültürünün önemi. Karadeniz Araştırmaları, 36, 223-234.
- Birinci, N. (1995). Sırp, Hırvat, Arnavut ve Makedon Dilleri üzerine Türkçenin etkisi. İlmȋ Araştırmalar, 1, 83-90, İstanbul.
- Çavuşoğlu, H. (2007). ‘Yugoslavya-Makedonya’ topraklarından Türkiye’ye göçler ve nedenleri. Bilig / Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 41, 123154.
- Derjaj, A. (2010). Arnavutça Türkçe Dil İlişkileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, XVIII(3), 991-996.
- Derjaj, A. (2012). Türkiye Türkçesi ağızlarının arnavutçadaki izleri üzerine. Diyalektolog, 5, 9-16.
- Derjaj, A. (2015). Toplum dilbilim, dilbilgisi ve edebiyat alanlarında Arnavutça ve Türkçe arasındaki ilişkiler üzerindeki değerlendirmeler. Avrasya Etütleri, 47(1), 155-182.
- Eker, S. (2006). Bosna’da etno-linguistik yapı ve türk dili ve kültürü üzerine. Milli Folklor Uluslararası Kültür Araştırmaları Dergisi, 18(72), https://www.researchgate.net/profile/Sueer_Eker/publication/287999630 _BOSNA%27DA_ETNO-LINGUISTIK_YAPI_VE_TURK_DILI_VE_ KULTURU _UZERINE (27.01.2017).
- Gökçel, R. (2012). Romen-Türk kültürel etkileşiminin romen diline yansımaları. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, Balkan Özel Sayısı: 2012/2, 67-82.
- Gökdağ, B. A. (2012). Balkanlar: etnik karmaşanın dilsel boyutları. Karadeniz Araştırmaları, 32, 1-27.
- Marinković, M. (2012). Sırp kültüründe osmanlı damgası. Motif Akademi Halkbilim Dergisi, Balkan Özel Sayısı: 2012/2, 44-56, İstanbul.
