SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ “HOŞGÖRÜ” KAVRAMINA İLİŞKİN ALGILARININ METAFORLAR ARACILIĞIYLA ANALİZİ
Author :
Abstract
Bu araştırmanın temel amacı, sosyal bilgiler öğretmen adaylarının “Hoşgörü” kavramına ilişkin algılarını metaforlar aracılığıyla ortaya çıkarmaktır. Araştırmada, nitel araştırma desenlerinden biri olan olgu bilim deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma alanını 2014- 2015 eğitim öğretim yılında İzmir’de bir üniversite bünyesinde eğitim gören 78 sosyal bilgiler öğretmenliği bölümü öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma verileri yarı yapılandırılmış açık uçlu soru formu aracılığıyla toplanmıştır. Çalışma grubunun hoşgörü kavramına ilişkin sahip oldukları metaforları ortaya çıkarmak amacıyla onların her birinden “Hoşgörü……. gibidir, Çünkü…….”cümlesini tamamlamaları istenmiştir. Bu bağlamda sosyal bilgiler öğretmen adaylarına bu cümlenin yer aldığı bir form verilmiş ve onlardan bu ibareyi kullanarak sadece tekbir metafor üzerinde yoğunlaşarak düşüncelerini dile getirmeleri ve ürettikleri metafor için bir gerekçe sunmaları istenmiştir. Katılımcıların hoşgörüye ilişkin ürettikleri metaforlar ve mantıksal dayanakları araştırmanın temel veri kaynağını oluşturmuştur. Çalışmadan elde edilen verilerin değerlendirilmesinde içerik analizi tekniği kullanılmıştır. İçerik analizinin temel amacı, birbirine benzeyen verileri belirli kavramlar ve temalar çerçevesinde bir araya getirerek doğrudan alıntılarla desteklemektir. Üretilen tüm metaforlar ve gerekçeleri incelenerek ortak özellikleri tespit edilmiş ve bunları temsil edebileceği düşünülen kategoriler oluşturulmuştur. Bulgulara göre sosyal bilgiler öğretmen adayları hoşgörü kavramına ilişkin 44 adet geçerli metafor oluşturmuştur. Oluşturulan bu metaforlar 8 kategori altında toplanmıştır.
Keywords
Abstract
The primary aim of this research is to reveal the perceptions of social sciences teacher candidates about the concept of “tolerance” through metaphors. Phenomenology, which is one of the qualitative research designs, is used in this research. Seventy-eight students of the Department of Social Sciences Teaching who is training in a university in 2014-2015 academic year in İzmir compose the study field of this research. Survey data is collected through semi-structured open-ended question form. To find out the metaphors about the concept of “tolerance” that survey participants have, all of them are asked to complete this sentence: Tolerance is like ….; because …... . Within this context the social sciences teacher candidates are given a form on which there is this sentence. Concentrating on only one metaphor, they are asked to express their thoughts by using this sentence and to find a reason for these metaphors. The metaphors and their reasonable bases about “tolerance” of the participants form basic data source of the research. Content analysis method is used in evaluation of the survey data. The main aim of content analysis method is to gather similar data around certain concepts and themes by supporting them with direct quotations. Common characteristics of all of the created metaphors and reasons are determined and categories that are believed to represent them are formed. According to the findings, social sciences teacher candidates form 44 acceptable metaphors about the concept of “tolerance” and these metaphors are collected under 8 categories.
Keywords
- Arslan M. ve Bayrakçı, M. (2006) Metaforik Düşünme ve Öğrenme Yaklaşımının Eğitim Öğretim Açısından İncelenmesi, Milli Eğitim, 171, 100108.
- Aslan, Ö. (2001) Hoşgörü ve Tolerans Kavramlarına Etimolojik Açıdan Analitik Bir Yaklaşım, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı, 2.
- Ata, B. (2009) Sosyal Bilgiler Öğretim Programı. C. Öztürk (Ed.) Sosyal Bilgiler Öğretimi (33-47) Ankara: Pegem Yayıncılık.
- Atalay, Y. (2008) Felsefi Açıdan Tolerans ve Hoşgörü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
- Başaran, İ. (1995) Hoşgörü ve Eğitim, Pehlivan, İ. (Yayına Hazırlayan) Hoşgörü ve Eğitim Toplantısı (s.47-56) , Unesco Türkiye Milli Komisyonu ve Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Ortak Yayını.
- Cerit, Y. (2005) Öğretmen Kavramı İle İlgili Metaforlara İlişkin Öğretmen, Öğrenci ve Yöneticilerin Görüşleri, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
- Çalışkan, H. ve Sağlam, H.İ. (2012) Hoşgörülü Eğilim Ölçeğinin Geliştirilmesi ve İlköğretim Öğrencilerinin Hoşgörü Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2) 1431-1446.
- Çoşkun, M. (2010) Lise Öğrencilerinin İklim Kavramlarıyla İlgili Metaforları, Turkish Studies, 5(3), 919-940.
- Doğanay, A. (2002) Sosyal Bilgiler Öğretimi. C. Öztürk ve D. Dilek (Ed.) Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (15-46) Ankara: Pegem Yayıncılık.
- Doğanay, A. (2009) Değerler Eğitimi. C. Öztürk (Ed.) Sosyal Bilgiler Öğretimi (225-256) Ankara: Pegem Yayıncılık.
- Erdem, F. ve Satır, Ç. (2000) Farklı Örgütlerde Kültürel Yapının Metaforlarla Analizi, 8.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
- Gözübüyük, M. (2002) Türkiye’de Demokrasi ve Hoşgörü Kültür ve Eğitiminin Yaygınlaşmasında Sivil Toplum Kuruluşlarının Yeri ve Önemi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Gültekin, F. (2007) Tarih I Dersinde İşe Koşulabilecek Değer Öğretiminin Yeni Yaklaşımlarının Öğrencilerin “Hoşgörü” Değeri Anlayışlarının Gelişimine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Kalyoncu, R. (2012) Görsel Sanatlar Öğretmeni ve Adaylarının Öğretmenlik Kavramına İlişkin Metaforları, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,2 (20) 471-484.
- Kaymakcan, R. (2007) Bir Değer Olarak Hoşgörü ve Eğitim, Değerler Eğitimi Merkezi Dergisi, 2 (6) 114-119.
- Kavcar, C. (1995) Hoşgörü Üzerine Açılış Konuşması, İ. Pehlivan (Ed.) Hoşgörü ve Eğitim Toplantısı (s.1-4) , Unesco Türkiye Milli Komisyonu ve
- Lakoff, G. ve Johnson, M. (2005) Metaforlar, Hayat, Anlam ve Dil (G. Demir Çev.) İstanbul, Paradigma Yayınları.
- Merriam, S. (2013) Nitel Araştırma; Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. Ankara: Nobel Yayıncılık
- Milli Eğitim Bakanlığı (2010) İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu: Ankara MEB Yayınları.
- Mutluer, C. (2014) Edebiyat Öğrencilerinin Tarih Kavramına İlişkin Algılarının Metaforlar Aracılığıyla Analizi, Tarih Okulu Dergisi, 7 (XIX) 699718, http://dx.doi.org/10.14225/Joh549
- Özdemir, M. (2012) Öğrencilerin Metaforik Okul Algılarının Çeşitli Değişkenler Bakımından İncelenmesi, Eğitim Bilim, 37 (163) 96-109.
- Öztürk, Ç. (2007) Sosyal Bilgiler, Sınıf ve Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Coğrafya Kavramına Yönelik Metafor Durumları, Ahi Evren Üniversitesi Kırşehir Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2 (2) 131-155.
- Özbaş, B. (2012) Sosyal Bilgiler Öğretmeni Olarak Ben Kimim? Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Mesleki Kimliklere Yönelik Görüşlerinin Metoforik Analiz Yoluyla İncelenmesi, Turkish Studies 7(2) 821-838.
- Saban, A. (2004) Giriş Düzeyindeki Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmen Kavramına İlişkin İleri Sürdükleri Metaforlar, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2) 131-155.
- Saban, A. (2008) İlköğretim I. Kademe Öğretmen ve Öğrencilerin Bilgi Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler, İlköğretim Online, 7(2) 421-455.
- Saban, A. (2009) Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2) 281-326.
- Senemoğlu, N. (2005) Gelişim, Öğrenme ve Öğretim; Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Genel Yayıncılık.
- Schmitt, R. (2005) Systematic Metaphor Analysis As A Method Of Qulaitative Research. The Qualitativr Report. 10(2), 358-394.
- Stanley, D. (1997) A Model for Teaching Critical Thinking, Contemparary Education, 72(1) 18-22.
- Topuz, H. (1995) Hoşgörü, İ. Pehlivan (Ed.) Hoşgörü ve Eğitim Toplantısı (s.30-38) , Unesco Türkiye Milli Komisyonu ve Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Ortak Yayını.
- Tompkins, P. ve Lawley, J. (2002) The Magic of Metaphor. http://www.cleanlanguaqe.co.uk/Magic-of-Metaphor.html. (06.03.2015 tarihinde girilmiştir).
- Tuna, E. ve Budak, F. (2013) Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının “Tarih” Kavramına İlişkin Algılarının Metaforlar Yardımıyla Analizi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(4) 610-642.
- Türe, H. ve Ersoy, F. (2014) Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Hoşgörü Algısı, Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 5(2) 31-56.
- Türe, H. (2014) Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Hoşgörü Algısı ve Hoşgörü Eğitimine Bakış. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
- Unesco (1995) The Decleration of Principles on Tolerance. http://unesdoc.unesco.org/imaqes/0015/001518/151830eo.pdf. (16.05.2015 tarihinde alınmıştır.)
- Yıldırm, A. ve Şimşek, H. (2008) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
- Yürüşen, M. (2002) Liberal Bir Değer Olarak Ahlaki ve Siyasi Hoşgörü. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
