HADİS USÛLÜ ESERLERİNDE KUR'AN-I KERİM AYETLERİNİN DELİL OLARAK ZİKREDİLMESİ (KÂDÎ IYÂZ VE ÖNCESİ MÜTEKADDİMÛN HADİS USÛLÜ ESERLERİ ÇERÇEVESİNDE)
Author :
Abstract
Hadis Usûlü ile ilgili olarak başlangıçtan itibaren ihtiyaç duyuldukça kurallar konulmuş, uygulanmış ve bunlarla ilgili ıstılahlar geliştirilmiştir. Üçüncü asırdan itibaren de bu kurallar yazıya geçirilmeye başlanmış ve bu konudaki ilk müstakil çalışma Ebû Muhammed er-Râmehürmüzî'nin (360/970) el-Muhaddisu'l-fâsıl beyne'r-râvî ve’l-vâî isimli eseri olmuştur. Daha sonra Hâkim Ebu Abdilah en-Nisâburî (405/1014) Kitâbu ma'rifeti ulûmi'1-hadis; el-Hatîb el-Bağdadî (463/1 070) el-Kifâye fi ilmi 'r-rivâye; İbn Abdilber en-Nemerî (463/1070) Câmi'u beyâni'l-ilm ve fadlihî isimli eserlerinde bu kuralları daha sistemli hale getirmişlerdir. Hadisçiler, hadis usûlü ile ilgili konuları işlerken, âyet ve hadislerden bolca istifade etmişlerdir. Bu âyet ve hadisleri bazen konuyu açıklamak için, bazen de ilgili usûl kaidesine bir işaret gördükleri için zikretmişlerdir. Bu uslûbuyla müellif, o usûl kaidesini zikrettiği âyet veya hadisten çıkardığını ve bunlarda ilgili kaideye bir işaret bulunduğunu göstermiştir. İşte biz bu çalışmamızda, usûl eserlerinden Kâdî Iyâz ve öncesinde yazılanları zikrettikleri âyetler bakımından inceledik.
Keywords
Abstract
Regarding the methodology of hadith, from the outset, the rules have been set for the company when needed, carried out and the methods they developed about them. From the third century these rules started to be written and the first independent work in this topic named has been in the works Abu Muhammad Ramahurmuzı's (360/970) el-Muhaddisu'l-fâsıl beyne'r-râvî ve’l-vâî. Afterwards Hakim Abu Abdilah en-Nisaburi’s (405/1014) Kitâbu ma'rifeti ulumi'1-hadish; al-Khatib el-Baghdadi’s (463/1 070) el-Kifaye fi ilmi 'r-rivaye; İbn Abdilber en-Nemeri’ (463/1070) Cami'u beyani'l-ilm ve fadlihi named in the works of these rules are made more systematic. The scholars of hadith while hadith is concerned with the procedure themselves in the of hadith both topics are submitted as an example of, both procedures are submitted of the hadith that points to the plinth itself and place the verses as well. With the style of this writer procedural rule was pulled from which mentions that the verse or hadith and a sign shows that there is about these rules. In this study we thus is this they are important methodology Works and a work that is written right after the ones mentioned above mentioned in terms of the signs we examined.
Keywords
- Ahmed Nâim, Sahih-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarih Tercemesi ve Şerhi, I-XIII, DİB. Yayınları, Ankara, 1991.
- Aydınlı, Abdullah, Hadis Istılahları Sözlüğü, İFAV, İstanbul, 2015.
- Başaran, Selman - Sönmez, M. Ali, Hadis Usûlü ve Tarihi, Bursa 1993.
- el-Beşir Ali Hamd Türâbî, el-Kâdî Iyâz ve cuhûduhû fî ilmeyi'l-Hadîs rivâyeten ve dirâyeten, Beyrut, 1997.
- Bilen, Mehmet, "Sahih Hadisin Tanımı Üzerine", Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Diyarbakır, 1999, c. 1, ss. 247, 260.
- Buhârî, Muhammed b. İsmâîl, el-Câmiu’s-sahîh, İstanbul, 1981.
- Çakan, İsmail Lütfi, Hadis Edebiyatı Çeşitleri-Özellikeri-Faydalanma Usulleri, İFAV, İstanbul, 1989.
- Ebû Abdullah Muhammed, et-Ta'rif bi'l-Kâdî Iyâz, (thk. Muhammed b. Şerîfe), Matbaatü Fedâle-el-Muhammediyye, el, Memleketü'l-Mağribiyye, Vizâretü'l-Evkâf ve Şuûni'l-İslâmiyye, 1982.
- Erul, Bünyamin, Sahabenin Sünnet Anlayışı, Türkiye Diyanet Vakfı, Ankara, 2007.
- Gökalp, Murat, Kâdî Iyâz ve Şifâ Adlı Eserinde Peygamber Tasavvuru, (basılmamış doktora tezi), Ankara, 2005.
- Hatîb, Ahmed b. Ali Sâbit el-Bağdâdî, el-Kifâye fî imi’r-rivâye, 1423/2003.
- Raşit Küçük, “İsnad”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), 2001, XXIII.
- Hâkim, Muhammed b. Abdullah en-Nisâbûrî, Ma’rifetü ulûmi’l-hadîs, Medine-i Münevvere, 1424/2003.
- Kâdî Iyâz, el-Ğunye Fihristu şuyûhi'l-kâdî ıyâz, (thk. Mâhir Züheyr Cerrâr), Lübnan, 1402/1982.
- …………., el-İlma' ila ma'riteti usûlu’r-rivâye ve takyîdi’s-semâ, (thk. Seyyid Ahmed Sakr), Kahire, 1389/1970.
- Kahraman, Hüseyin, “Hadîs Usûlünü Nassa Dayandırma Çabası”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10/2, (2001).
- Kandemir, Yaşar, "Kâdî Iyâz", TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), 2001, XXIV, 116-118.
- Koçkuzu, Ali Osman, Rivayet İlimlerinde Haber-i Vahitlerin İtikat ve Teşri Yönlerinden Değeri, Ankara, 1988.
- Koçyiğit, Talat, Hadis Istılahları Hakkında Nühbetü'l-Fiker Şerhi, A.Ü.İ.F. Yayınları, Ankara, 1971.
- Köten, Akif, “Kadı İyaz, hayatı eserleri ve eş-Şifâ'sının özellikleri”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7 (1998), ss. 269-278;
- ………., Akif, Kadı Iyaz, Hayatı, Eserleri ve Şerh Metodu, UÜSBE, (basılmamış doktora tezi) Bursa, 1980.
- Mahmûd et-Tahhân, Yeni Hadis Usûlü (Teysîru Mustalahi'l-Hadîs), (çev. Cemal Ağırman), İstanbul, 2014.
- Müslim, Ebu'l-Huseyn İbnü'l-Haccâc el-Kuşeyrî, es-Sahîh, Dâru Tayyibe, Riyâd, 2006.
- Özşenel, Mehmet, “Bir Kriz Dönemi Alimi Olarak İbnu's-Salah ve Eseri Ulûmu'l-Hadis”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15(2007), ss. 55-68.
- Râmehürmüzî, Hasan b. Abdurrahman, el-Muhaddisü’l-fâsıl beyne’r- râvî ve’l-vâî, (nşr. Muhammed Acâc el-Hatîb), Beyrut, 1391/1981.
- Subhi es-Sâlih, Hadis İlimleri ve Hadis Istılahları, (çev. M. Yaşar Kandemir), İFAV, İstanbul, 2014.
- Sofuoğlu, Mehmed, Sahih-i Buhari ve Tercemesi, I- XVII, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2009.
- Sönmez, Mehmet Ali, “İbnu's-Salah'ın Mukaddime'sinden Önce Hadis Usûlü Alanındaki Çalışmalar”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, I (1985), ss. 51-60.
- et-Türâbî, el-Kâdî Iyâz ve cuhûduhû fî ilmeyi'l-Hadîs rivâyeten ve dirâyeten, Beyrut, 1418/1997.
- ………………………., thk.: Ahmed Muhammed Şâkir ve dğr., Kâhire, 1978, I-V.
- Uğur, Mücteba, Ansiklopedik Hadis Terimleri Sözlüğü, TDV. Yayınları, Ankara, 1992.
- Ünal, Yavuz, Hadisin Doğuş ve Gelişim Tarihine Yeniden Bakış, Etüt, Samsun, 2001.
- …………“Cumhuriyet Döneminde Hadis Usûlü ya da Usûl Tarihçiliği Üzerine”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2 (2006), s. 281-302.
- Yücel, Ahmet, Hadis Üsûlü, İFAV, İstanbul, 2012.
- ……………, Ahmet, Hadis Usûlü, İFAV, İstanbul, 2012.
- ……………., Ahmet, “İlk Hadis Usûlü Eserlerinin Yazıldığı İlmî Ortam”, Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 12, (2003), ss. 53-67.
- http://www.ahlalhdeeth.com/vb/showthread.php?t=40472, erişim tarihi: 03.09.2016, 01.58.
