Author :
Abstract
Türk resim sanatında Hunlar döneminde hayvan üslubu diye adlandırılan hayvan mücadelelerini içeren resimlerde ve Uygur duvar resimlerinde renk ve çizgilerde ki coşku her zaman gerçeküstücü bir yönün olduğunu göstermektedir. Mehmet Siyah Kalem Tük sanatının derinlerden gelen plastik değerleri kendi yorumuyla abartarak oyunun, belki hicvin, belki de öğreticiliğin görsel yönünü kullanmış olabilir diye düşünülebilir.Hayvan ve insan karışımı, yüzü maskeyi andıran yaratıklar dans ederken, içki içerken, güreşirken, at ve ya insan kaçırırken tasvir edilmiş tema örnekleri olurken Tanrı’ya kurban etme sahneleri, ayinler de dini konulu sahnelere örnekler olmuştur. Picasso’nun beğendiği, Goya’ nın da etkilendiği Siyah Kalem, Batı’da da merak uyandırmıştır. Aslında Siyah Kalem’in bu kadar merak edilmesinin bir sebebi de herhangi bir üsluba ait olmayıp, farklı yorumlamalarla minyatürü resim sanatına yaklaştırmasıdır (https://oggito.com/icerikler/cinlerin-efendisi-mehmet-siyahkalem-/10272). Mehmet Siyah Kalem’in figürlerinde trans hali şaman inanışının bir yansıması olarak değerlendirilebilir. Sanatçıyı Gerçeküstü yorumlara götüren aslında toplumsal değerler, tutumlar ve inançlar bütününün farklı bir şekilde etkilerinin kendi üstünde yansımasıdır. Rulo halinde yapılan bu resimlerdeki figürler Mehmet Siyah Kalemin Gerçek- Hayal ikileminde çok başarılı ve sanatının gücüne inanarak oluşturduğunu söylemek doğru olur. Bozkırın kurak ve zorluklarını kullandığı renk seçimlerinden izleyiciye yansıtmaya çalışmıştır. Zeminin durağanlığı ile sürrealizm arasında çok sağlam bağlantı kurulmaktadır. Coşkuyla resimlenen eserler Salvador Dalı’ in gerçeküstücü yaklaşımlarını hatırlatmaktadır. Dali’ de eserlerinde düşün, hayalin sınırlarını zorlayarak, izleyeni ürperten eserler vermiştir. Mehmet Siyah Kalem’in eserlerinde de zaman zaman heyecanı ve ürpertiyi izleyici gözlemlemektedir.Araştırma’da Nitel araştırma yöntemi kullanılmış olup verilere erişmek için literatür taraması yapılmıştır. Araştırmada elde edilen Mehmet Siyah Kalemin eserleri betimsel analiz yoluyla irdelenmiş ve sanat tarihi bilgileriyle yordanıp veri haline dönüştürülmüştür. Araştırmada örneklem olarak kullanılan eserlerin dışında yer alan sürrealizme ait eserler de gözlenip benzer ve farklı yönlerin saptanması sağlanmıştır. Araştırma sonucunda veriler aracılığıyla elde edilen bulgulara bakıldığında Mehmet Siyah Kalem’in eserlerinin sürrealist yönlerinin olduğu söylenebilir. Sanatçının Gerçek-Hayal bağlantısını plastik değerlerle kendi özgün üslubuyla yorumlayarak izleyiciyi şaşırtacak derecede etkili sonuçlara ulaşmıştır. Doğu sanatında inancın etkisini daha güçlü gösterdiğini ve ayrıca Türk sanatının her döneminde olduğu gibi Siyah Kalem’de de yoğun bir şekilde işlendiği görülmektedir.
Keywords
Abstract
In the period of Huns in Turkish painting, the enthusiasm in the paintings containing animal struggles and Uygur murals in the colors and lines of the so-called animal Styles shows that there is always a surreal aspect. Mehmet Siyah Kalem can be thought of using the visual aspect of the game, perhaps hijin, or perhaps teaching by exaggerating the plastic values coming from the depths of the Türk art with his own interpretation.Animal and human mixture, face masks reminiscent of creatures dancing, drinking, wrestling, horse and human abduction, as well as scenes of sacrifice to God, rituals, religious scenes have been examples. The Mehmet Siyah Kalem, which was liked by Picasso and influenced by Goya, aroused curiosity in the West. In fact, a reason why the Black Pencil is so curious is that it does not belong to any style and with different interpretations it brings the miniatures closer to the art of painting (https://oggito.com/icerikler/cinlerin-efendisi-mehmet-siyahkalem-/10272(see). In the figures of Mehmet Siyah Kalem, trans-state can be considered as a reflection of shaman belief. In fact, the social values, attitudes and beliefs that lead the artist to surreal interpretations are the reflections of the whole in a different way on itself. It is true to say that Mehmet black pen was very successful in the real - dream dilemma and created it by believing in the power of his art. He tried to reflect the drought and difficulties of the steppe to the audience through the color choices he used. There is a very strong connection between the stasis of the ground and surrealism. The works depicted with enthusiasm remind us of Salvador Dali's surrealistic approach. In Dali, think about his works, forcing the boundaries of the dream, and gave the viewer some creepy works. From time to time, Mehmet Siyah Kalem 's works also observe the excitement and chilling of the audience.Qualitative research method was used in the research and literature survey was conducted to access the data. The works of Mehmet Siyah Kalem obtained in the research were studied through descriptive analysis and the art history information has been exhausted and transformed into data. In this study, the works belonging to surrealism, apart from the works used as samples, were observed and the same and different aspects were determined. When the findings obtained through the data are analyzed, it can be said that Mehmet Siyah Kalem 's works have surrealist aspects. By interpreting the artist's true-to-life connection with plastic values with his own original style, he has achieved impressive results to surprise the audience. It is also observed that the influence of faith in Eastern art has been stronger and that Turkish art has been worked intensively in the Mehmet Siyah Kalem, as in every era.
Keywords
- Aslanapa, O. (1984). Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Aslanapa, O. (1993). Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- Cömert, B. (1980), Mitoloji ve İkonografi, Hacettepe, Ankara.
- Çelikbağ, T. (2012 ). XV-XVII Əsrlərə Osmanlı Miniatürlərində Təbriz Mətəbi Ənəneleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Azerbaycan Devlet Ressamlık Akademisi, Bakü.
- Göğebakan, Y. (2014). Çağdaş Türk Resim Sanatındaki Sürrealist Yaklaşımların Kaynağı Olarak Mehmet Siyah Kalem Resimleri. Hacettepe Üniversitesi Sanat Yazıları Dergisi, (30),107-128.
- Göktaş, Y. (2008). Siyah Kalem Minyatürlerinde Gündelik Yaşamın Bir Öğesi Olarak At Tasviri, 2153-(38a, 84a, 113a, 118b) Numaralı Albüm, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2),143-156.
- İpşiroğlu, M.Ş. (1985). Bozkır Rüzgârı, Siyah Kalem, Ada Yayınları, İstanbul.
- İpşiroğlu, M.Ş. (2018). Bozkır Rüzgârı, Siyah Kalem, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
- Passeron, R. (1996). Sürrealizm Sanat Ansiklopedisi, Remzi Kitapevi, İstanbul.
- Karamağaralı, B. (1984). Muhammet siyah Kalem İmzalı Minyatürler Hakkında, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Rona, Z. (1997). Gerçeküstücülük. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, Cilt I, Yem Yayınları, İstanbul.
- Lıttle, S. (2006). İzmler Sanatı Anlamak (N. Ö. Derya, Çev.), Yem Yayınları
- Sözen, M. & Tanyeli, U. (2005). Sanat Kavramları ve Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitapevi, İstanbul.
- Tansuğ, S. (1993). Resim Sanatının Tarihi, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- http://www.yasamaugrasi.com/kultursanat/ben-mehmed-siyah-kalem-insanlar- ve-cinlerin-ustasi.html (Erişim: 21.06.2019)
- https://www.pinterest.it/pin/525232375273353219/ (Erişim: 21.06.2019)
- https://zdergisi.istanbul/makale/ustad-siyah-kalemin-atlari-234, (Erişim: 21.06. 2019)
- https://www.tarihlisanat.com/mehmet-siyah-kalem/ (Erişim: 21.06.2019)
- https://listelist.com/surrealizm-salvador-dali-eserleri/ (Erişim: 21.06.2019)
- https://www.istanbulsanatevi.com/sanatcilar/soyadi-d/dali-salvador/salvador- dali-filler-10595/ (Erişim: 21.06.2019)
- https://www.wikiart.org/en/max-ernst/barbarians-marching-to-the-west-1937, (Erişim: 21.06.2019)
- http://www.diesseits.de/panorama/rezensionen/bilderbuch/1374962400/vergiftet e-paradiese (Erişim: 21.06.2019)
- https://www.e-skop.com/skopbulten/surrealizm-1924-2014-kertenkelenin- cigligi/214313.09.2019 (Erişim: 21.06.2019)
- https://www.spectator.co.uk/2015/02/the-sooty-belgian-netherworld-that-made- an-artist-of-van-gogh/ (Erişim: 21.06.2019)
