Author :
Abstract
I. Dünya Savaşı’nda Almanya’nın yanında yer alan Osmanlı Devleti, İtilaf devletlerine karşı birçok cephede mücadele etmişti. 4 yıl süren savaş sonrasında mağlubiyet yaşayan devlet, Mondros Mütarekesi’ni imzalayarak savaştan çekilmişti. Son derece ağır hükümler içeren mütareke, bir ateşkesten ziyade teslimiyet belgesi şeklindeydi. Mütareke maddeleri incelendiğinde Osmanlı Devleti’nin olası bir saldırı karşısında tamamen savunmasız bırakılmak istendiği fikri oluşmaktaydı. Mütareke’nin imzasından sonra İstanbul ve Anadolu’nun çeşitli bölgelerine asker çıkaran İtilaf devletleri, asıl hedeflerine ulaşmak için Paris’te bir konferans toplamaya karar vermişlerdi. Konferans’ta Osmanlı Devleti’ne ait toprakların taksimi edilmesi ve Anadolu’da büyük devletlerin himayesinde yeni devletlerin kurulması planlanmıştı. Ermeni taleplerinin ön plana çıktığı konferansta, Doğu’da Karadeniz ve Akdeniz’e açılımı olan büyük bir Ermenistan kurulması kararlaştırılmıştı. Fakat Ermeni Devleti’nin kurulması kadar önemli olan bir diğer konu, bu devletin hangi Batılı devlet himayesinde olacağıydı. İngiltere ve Fransa; Ermenistan için Amerika’nın mandater devlet olmasında ısrarcıydı ancak Amerika’nın Ermeni iddiaları konusunda kaygıları vardı. Diğer taraftan mandaterlik konusunda Amerikan kamuoyu da görmezden gelinemezdi. İşte bu çalışmada, Ermeni Devleti’nin kurulması yolunda Paris Konferansı döneminde ortaya atılan Ermeni iddiaları ile konferansa katılan devletlerin Ermenilere yaklaşımı aktarılmaya çalışılacaktır.
Keywords
Abstract
The Ottoman State, which was together with Germany in World War I, fought on many fronts against the Allied Powers. After four years of war, the defeated state withdrew from the war by signing the Armistice of Mondros. The armistice, which contained extremely heavy provisions, was in the form of a surrender certificate rather than an armistice. When the armistice was examined, the idea was that the Ottoman Empire wanted to be left totally vulnerable in the face of a possible attack. After the signing of the armistice, the Allied Powers, who had taken troops to various regions of Istanbul and Anatolia, decided to convene a conference in Paris in order to achieve their original goals. The conference was planned to establish new states under the auspices of the great states in Anatolia and the division of lands belonging to the Ottoman Empire. At the conference, where Armenian demands were at the forefront, it was decided to establish a big Armenia, has a coast with the Black Sea and the Mediterranean Sea. But the most important issue was the question of which Western state would be under the protection of this state. England and France insisted that America should be a mandatory state for Armenia, but worried about America’s Armenian claims. On the other hand, American public opinion could not be ignored. In this study, the Armenian claims and the approach of the great powers to the Armenians were tried to be conveyed during the Paris Conference.
Keywords
- Açıkkaya, S. & Akın, Ç. (2014). Bir devrin sonu Mondros. İskenderiye Kitap, İstanbul.
- Akgün, S. (1981). General Harbord’un Anadolu gezisi ve raporu. TercümanYayınları, İstanbul.Akşin, S. (1986). Paris Konferansı’nda Yunanlıları İzmir’e çıkartma kararı. III. Askeri Tarih Semineri, Ankara, 174-188.
- Akşin, S. (2004a). İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele. I, Kültür Yayınları,Akşin, S. (2004b). İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele. II, Kültür Yayınları,Akşin, S. (2010). Kısa 20. yüzyıl tarihi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,Akyüz, Y. (2014). Türk Kurtuluş Savaşında Fransa’da Ermenilerin Türkiye’yekarşı propagandaları ve Türksever Fransızların karşıt propagandası. Yeni Türkiye, 60, 1-13.
- Armaoğlu, F. (2001). 20. yüzyıl siyasi tarihi. Alkım Yayınevi, İstanbul.
- Aydınel, S. (2002). Güneybatı Anadolu’da Kuvâ-yı Milliye Harekâtı. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Bardakçı, İ. (1994). Büyük dehşetin 80. yılındayız. Tarih ve Medeniyet, 6, 12-15.Çelik, H. (2008). Ermeni tehciri ve tehcirden dönen Ermenilerin iskân sorunu. ÇTTAD, VII/16-17, 143-163.
- Dilek, M. S. (2009). Paris Konferansı’nda Ermeni sorunu. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 15-16, 79-98.
- Doğanay, R. (2003). Mütareke döneminde ingilizlerin kafkasya’daki faaliyetlerive ingiliz politikası. Sekizinci Askerî Tarih Semineri Bildirileri II (Sunulmayan Bildiriler), Genelkurmay Basım Evi, Ankara, 371-390.
- Gürün, K. (1983). Ermeni dosyası. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
- Selvi, H. (2004). Birinci dünya savaşı’ndan lozan’a Ermeni sorunu. Sakarya.
- Hovannisian, R. G. (1971). The Republic of Armenia. I, University of California Press, Los Angeles.
- İlter, E. (1995). Türkiye’de sosyalist ermeniler ve silahlanma faaliyetleri (1890- 1923). Turan Yayıncılık, İstanbul.
- Kırkpınar, K. (2004). Ulusal Kurtuluş Savaşı dönemi İngiltere ve Türkiye (1919- 1922). Phoenix Yayınları, Ankara.
- Kurt, Y. (1995). Pontus meselesi. TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları, Ankara.
- MacMillan, M. (2004). Paris 1919. Çev. Belkıs Dişbudak, ODTÜ Yayıncılık, Ankara.
- Mazıcı, N. (2005). ABD’nin güney kafkasya politikası olarak Ermenistan sorunu 1919-1921. Pozitif Yayınları, İstanbul.
- Gönlübol, M. & Sar, C. (1997). Atatürk ve Türkiye’nin dış politikası (1919-1938). Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
- Uyanık, N. & Zenginbaş, M. (2011). Mandalı Günler: The New York Timesgazetesine göre ABD senatosu’nun Ermeni mandasını reddetmesi sürecindeki gelişmeler. Tarihin Peşinde, 6, 215-250.
- Okur, M. (2014). Paris Konferansı’nda Ermeni Yurdu tartışmaları ve Osmanlı Hükümeti’nin çözüm önerileri. Yeni Türkiye, 60, 1-9.
- Orbay, R. (1993). Cehennem değirmeni. I, Emre Yayınları, İstanbul.
- Öke, M. K. (2003). Yüzyılın kan davası Ermeni sorunu. İrfan Yayınları, İstanbul.Öktem, H. R. (1991). Mütareke ve işgal anıları. Haz. Zeki Arıkan, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
- Sander, O. (2006). Siyasi tarih, ilkçağlar’dan 1918’e. İmge Kitapevi Yayınları.
- Sarısaman, S. (1999). Birinci dünya savaşı’nda Türk cephelerinde beyannamelerle psikolojik harp. Genelkurmay Basım Evi, Ankara.
- Tansel, S. (1991). Mondros’tan Mudanya’ya kadar. I, Milli Eğitim BakanlığıTimur, T. (2007). 1915 ve sonrası Türkler ve Ermeniler. İmge Kitapevi, Ankara.Townshend, C. V. F. (2007). Irak seferi ve esaret. Yeditepe Kitapevi, İstanbul.
- Türkgeldi, A. F. (1948). Mondros ve Mudanya mütarekelerinin tarihi. Güney Matbaacılık ve Gazetecilik T.A.O., Ankara.
- Uçarol, R. (2000). Siyasi tarih. Filiz Kitapevi, İstanbul.
- Uras, E. (1976). Tarihte Ermeniler ve Ermeni meselesi. Belge Yayınları, İstanbul.Uslu, D. (2012). Paris Barış Konferansı’ndaki Yunan isteklerinin batı basınına yansımaları. History Studies, 4(2), 361-371.
- Uslu, D. (2006). The Times Gazetesine göre Türkler ve Ermeniler (1918-1919).Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Ürer, L. (2005). Mondros’ta Mudanya Mütarekesi’ne Türk dış politikası. Altın Kitapları, İstanbul.
- Woodrow, W. (1961). Çev. Nermin Abadan, Yenilik Basımevi, İstanbul.
- Yalçın, D. & diğerleri (2005). Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I. Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
