Author :
Abstract
Genel olarak Ege Adaları’ndaki tarım yapılabilen arazi kısıtlıdır. Ortaçağ’da Rodos Adası, meyvecilik ve bir oranda şeker kamışı üretimiyle dikkat çeker. Girit Adası’nın geniş hububat (buğday) tarlaları vardır. Ayrıca bu adada pamuk ekimi de yapılır. Ege Adaları’nda Akdeniz iklimi ve bodur ağaçlardan oluşan maki bitki örtüsü hâkimdir. Adaların doğal kaynaklarını ve endüstriyel ürün potansiyelini bu şartlar belirler. Sakız Adası, sakız ağaçlarıyla; Midilli Adası meşe ağaçlarıyla; diğer birçok ada da zeytinlikleriyle ve üzüm asmalarıyla ön plana çıkarlar. Ayrıca bu adalarda yırtıcı hayvanların bulunmaması sayesinde çok büyük koyun ve keçi sürüleri özgürce yaşayabilmektedir. Böylelikle Ege Adaları, zeytinyağı, şarap, yün, keçi kılı, sabun, peynir, fıstık, palamut (deri tabakalamada kullanılır) üreten ve ihraç eden merkezlere dönüşürler. Bu adalardan birine adını veren sakız ağacının meyveleri (menengiç) ve reçinesi değerlidir; bu reçine çiğnemelik sakız, zamk üretimi ve parfümeride yaygın olarak kullanılmaktadır. Ticareti yapılan bir diğer ürün grubu ise bu adalara has olan ve farmakolojide kullanılan maddeleri içermektedir. Başlıcaları arasında, uçuk, sivilce, kulak akıntısı tedavisinde kullanılan şevkaran (Conium Maculatum); idrar söktürücü, kronik öksürük giderici, iştah kesici olarak kullanılan ve iltihap giderici pomatların, felç iyileştirici ilaçların terkiplerine giren habbu’l-hadra (Pistacia Terebinthus); en iyisi Girit’ten getirilen, kramp, sara, nefes darlığı ve melankoliye iyi gelen Aftimom (Cuscuta Epithymum); saç kökü güçlendirici ve sinir yatıştırıcı emlec (kırmızı helile); müshil etkili şama; diüretik şakardiyan (Teucrium Scardium) sayılabilir. Yine çeşitli Ege adalarından getirilen ve antik dönemlerden beridir kullanılan özel balçıklar da Müslüman tabipler tarafından kullanılmıştır. Bu tıbbi balçıklardan en çok bilineni tîn-i mahtûm (Terra Sigillata)’dur, Lemnos’tan getirilir, kanamayı durdurucu, yara iyileştirici, doku yenileyici özelliklere sahiptir. Bir diğeri tîn-i şamus (Terra Samios)’tur, Sisam Adası’ndan getirilir, gut hastalığı, göz korneası rahatsızlıkları ve kanama tedavisinde kullanılır. Tîn-i beledi’l-mastaki (Terra Chai), Sakız Adası’ndan getirilir, parlatıcı ve temizleyici özelliktedir. Tîn-i akritaş ise Girit menşeilidir ve daha çok gümüş ya da metal eşya parlatmada kullanılır. Bu çalışmanın hazırlanmasında temel amaç, Ortaçağ dünyasında Ege Adaları’nın ticaret ürünlerinin genel bir dökümünü ortaya koymak ve bunların dönem ekonomisine olan etkilerini irdelemektir. Bu amaç doğrultusunda söz konusu adaların iktisadi önemlerinin teferruatlı biçimde ortaya çıkarılması hedeflenmektedir. Sözkonusu amaç ve hedefler doğrultusunda “Ortaçağ’da Ticaret Ürünleri Bağlamında Ege Adaları” adlı bu çalışma, telif eserler incelenmek suretiyle hazırlanmıştır ve bu çalışmada doküman analiz tekniği kullanılmıştır
Keywords
Abstract
In general, agricultural land in the Aegean islands is limited. In the Middle Ages, Rhodes Island attracts attention with its fruit production and sugar cane production. The island of Crete has extensive cereal (wheat) fields. Also cotton seeds are made in this island. In the Aegean Islands, the Mediterranean climate and the dominant plant cover (lemur) composed of dwarf trees dominate. These conditions determine the natural resources of the islands and the industrial product potential. Chios Island, with gum trees; Mytilene Island with oak trees; many other islands come to the forefront with olive groves and grape hangers. In addition, the absence of predatory animals in these islands allows for very large sheep and goat herds to live freely. Thus the Aegean Islands are transformed into centers producing and exporting olive oil, wine, wool, goat hair, soap, cheese, peanuts, bonito (used in leather stratum). The fruity (menengic) and resin of the chewing gum that gives a name to one of these islands is valuable. This resin is widely used in chewing gum, gum production and perfumery. Another group of products that are traded include the ingredients specific to this island and used in pharmacology. Among the main ones are conium maculatum (şevkaran) which is used in the treatment of herpes, acne and ear effusions; Diuretic, chronic cough remover, pistacia terebinthus (habbu'l-hadra), used as an appetite suppressant, and anti-inflammatory pomades, combinations of paralytic drugs; the best cuscuta epithymum (aftimom) brought from Crete, with good cramps, sara, shortness of breath and melancholy; hair root strengthening and nervous soothing agent (red helle-emlec); laxative effective shampoo; Diuretic chakradian (Teucrium Scardium). Also, special slimes brought from various Aegean islands and used since antic periods were also used by Muslim doctors. The most known of these medical slimes is Terra Sigillata (tin-i mahtum), which is brought from Lemnos, has anti-bleeding, wound healing and tissue regenerating properties. Another one is Terra Samios (tin-i şamus), brought from the island of Sisam, used in the treatment of gout disease, eye cornea disorders and bleeding. Terra Chai (Tîn-i beledi'l-mastaki) brought from Chios Island, is used as polisher and cleaner. Tîn-i akritaş is origin of Crete and is mostly used for polishing silver or metal objects. The main purpose of preparing this study is to present a general list of the trade products of the Aegean Islands in the Middle Ages and to examine their effects on the economy of the period. In line with this purpose, it is aimed to reveal the economic importance of the islands in question in detail. In line with the aforementioned aims and objectives, this study titled “Aegean Islands in the Context of Trade Products in the Middle Ages” was prepared by examining copyrighted works and the document analysis technique was used in this study.
