Author :
Abstract
Mirza Yusuf Han Tebrizî’yi Nâsırüddin Şah döneminin en önemli entellektüellerinden biri olarak ele almak gerekir. Henüz erken yaşlarda Tebriz’de İngiliz Konsolosluğu’nda başlayan diplomatik görevleri Tiflis, Petersburg ve Paris’e kadar uzanmıştır. İran modernleşme hareketinin öncülerinden olan Müsteşarüddevle, kaleme almış olduğu makale, risale ve kitapları vasıtasıyla fikirlerini İranlıların zihinlerine aşılamış ve İran modernleşmesinin en aktif simalarından birisi olarak tarihteki yerini almıştır. Nâsırüddin Şah devrinde, kanun kelimesini söylemenin dahi günah sayıldığı bir dönemde büyük bir cesaret örneği göstererek Yek Kelime adlı eseri yazmıştır. Fransız kanunlarıyla İslam şeriatı arasında bir benzerlik kurmaya çalışan Müsteşarüddevle, İslâm Dini’nin modernleşmeye engel olmadığını ortaya koymaya çalışmıştır. Yek Kelime’yi diplomatik görevleri esnasında yurt dışında edindiği tecrübelerinden faydalanarak kaleme almıştır. Batıdaki kalkınmanın tek sebebi olarak kanunu gören Müsteşarüddevle, özgürlük ve kanun uğrunda ömrünü harcamasına rağmen faaliyetlerinin neticelerini göremeden vefat etmiştir. Yek Kelime adlı eseri onun özellikle meşrutiyet taraftarları arasında meşhur olmasını sağlamıştır. Bu çalışmada Müsteşarüddevle’nin biyografisi ve Yek Kelime risalesi Farsça kaynaklar ışığında ele alınmıştır.
Keywords
Abstract
Mirza Yusuf Khan Tabrizî should be considered as one of the most important intellectuals of the Naser al-Din Shah period. His diplomatic missions, which began at an early age at the British Consulate in Tabriz, extended to Tbilisi, Petersburg and Paris. As one of the pioneers of the Iranian modernization movement, Müsteşar al-Dawla, through his articles, pamphlets and books, instilled in the minds of Iranians and took his place in history as one of the most active figures of Iranian modernization. During the reign of Naser al-Din Shah, when even uttering the word "law" was considered a sin, he showed great courage and wrote the work “Yak Kaleme” (One Word). Trying to establish a similarity between French laws and Islamic Sharia, Müsteşar al-Dawla tried to show that the Islamic religion was not an obstacle to modernization. He wrote Yak Kaleme based on his experiences abroad during his diplomatic missions. He saw the law as the only reason for the development in the West, and although he spent his life for the sake of freedom and law, he died before seeing the results of his activities. His work Yak Kaleme made him famous especially among the supporters of constitutionalism.
