Bu çalışmanın amacı Dünya’da ve Türkiye’de engellilerde sporun tarihi gelişimi konusunda literatür çalışması yaparak engellilerde sporun tarihsel gelişmeleri ile ilgili bilgi verebilmektir. Verilerin toplanması için literatür taraması yapılmıştır. Engellilerde sporun tarihi gelişimi ile ilgili makaleler, kitaplar ve daha önce yapılmış çalışmalar, organizasyonlar incelenmiştir. Ayrıca internet ortamında taramadan da faydalanılmıştır. Engellilik, Engelliler tarih, Dünyada engelliler, Türkiye’de engelliler, Spor ve Paralimpik oyunlar gibi anahtar kelimeler kullanılarak yapılan literatür taramasında, ulusal ve uluslararası akademik veri tabanlarında yer alan bilimsel makaleler, tezler, bildiriler ve kitaplar incelenmiştir. Veri toplama sürecinde, nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi kullanılmıştır. Verilerin analizi; toplanan verilerin, içerik analizi ve tematik analiz yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Bu araştırmada, içerik analizi yöntemi kullanılarak, literatür taramasından elde edilen veriler, "Engellilik tanımı", "Engellilerde sporun önemi’’, "Dünyada engellilerde spor", "Türkiye’de engellilerde spor" ve "Engellilerde spor tarihi" gibi temalar altında toplanmıştır. Her bir tema altında, farklı kaynaklardan elde edilen bilgiler harmanlanmış, benzerlikler ve farklılıklar belirlenmiş ve bu bilgiler sentezlenerek bilgilere ulaşılmıştır. Tematik analiz yöntemi ise, belirlenen temalar altında toplanan bilgilerin daha derinlemesine analiz edilmesi için kullanılmıştır. Bu analiz sayesinde, engellilerde sporun tarihi gelişim süreci ile ilgili farklı coğrafyalardaki gelişmeler, benzerlikler daha net şekilde değerlendirilmiştir.
Çalışmamızın sonucunda; antik çağda, erken tarihi dönemlerde engellilerde spor ile ilgili kaynakların çok kısıtlı olduğu, bu dönemde engellilerde spor farkındalığının oluşmadığı değerlendirilmiştir. 19. Yüzyıl sonrası Dünya’da engellilerde spor ile ilgili gelişmelerin görüldüğü, özellikle Dünya savaşları sonrası ortaya çıkan engelli sayısındaki artış ile spor fiziksel aktivite rehabilitasyon amacı ile kullanılmaya başlamış, zamanla engellilerde spor organizasyonları da düzenlenmeye başlamıştır. Paralimpik oyunların başlaması ile Dünya’da ve Türkiye^de engellilerde spor farkındalığının arttığı görülmüştür. Televizyon yayınları, sosyal medya ile haberdar olma imkanlarının artması ile beraber engellilerde spor alanında yapılan çalışmaların arttığı görülmüştür.
The aim of this study is to provide information about the historical development of sports for the disabled in the world and Turkey by conducting a literature study on the historical development of sports for the disabled. A literature review was conducted to collect data. Articles, books, previous studies and organizations related to the historical development of sports for the disabled were examined. In addition, an internet search was also used. In the literature review conducted using keywords such as disability, history of the disabled, disabled people in the world, disabled people in Turkey, sports and Paralympic games, scientific articles, theses, reports and books in national and international academic databases were examined. In the data collection process, document analysis, one of the qualitative research methods, was used. In the analysis of the data, the collected data were analyzed using content analysis and thematic analysis methods. In this study, the data obtained from the literature review were collected under the themes of "Definition of disability", "Importance of sports for the disabled", "Sports for the disabled in the world", "Sports for the disabled in Turkey" and "History of sports for the disabled" using the content analysis method. Under each theme, information obtained from different sources was collated, similarities and differences were determined and this information was synthesized to reach the information. Thematic analysis method was used to analyze the information collected under the determined themes in more depth. Thanks to this analysis, developments and similarities in different geographies regarding the historical development process of sports for the disabled were evaluated more clearly.
As a result of our study; it was evaluated that in ancient times and early historical periods, resources regarding sports for the disabled were very limited and that there was no awareness of sports for the disabled during this period. After the 19th century, developments regarding sports for the disabled were seen in the world, especially with the increase in the number of disabled people after the World Wars, sports began to be used for physical activity rehabilitation purposes, and in time, sports organizations for the disabled began to be organized. With the start of the Paralympic games, it was seen that awareness of sports for the disabled increased in the world and in Turkey. It was seen that the studies carried out in the field of sports for the disabled increased with the increase in the opportunities to be informed through television broadcasts and social media.