Petrol Güdümlü Büyümeden Sınırlandırılmış Dengeye İran Ekonomisinin Dönüşümü: Yaptırımlar Altında Makroekonomik Performans ve Yapısal Değişimlerin Bir Analizi (1959-2023)
Author :
Abstract
Bu çalışma, uluslararası yaptırımlar altındaki İran ekonomisinin yapısal dönüşümünü ve makroekonomik performansını incelemektedir. Nitel analiz metodolojisi aracılığıyla, araştırma yaptırımların İran’ın ekonomik yapısını nasıl yeniden şekillendirdiğini ve politika etkinliğini ne şekilde etkilediğini araştırmaktadır. Bulgular, yaptırımların petrol gelirleri ve döviz piyasaları üzerinde ciddi etkiler yaratmasına karşın, ekonominin farklı sektörleri üzerindeki etkilerinin asimetrik olduğunu göstermektedir. Güncel ampirik kanıtlara dayanarak, petrol dışı sektörler beklenmedik bir dayanıklılık sergilemiş olsa da, genel ekonomik büyüme dış baskılar nedeniyle kısıtlı kalmaktadır. Para ve maliye politikası etkinliği yapısal darboğazlar nedeniyle sınırlanmış, bu durum kalıcı enflasyon ve döviz kuru istikrarsızlığına yol açmıştır. Hükümetin sübvansiyon reformları ve sosyal programlarla yürüttüğü yeniden dağıtım politikalarına rağmen, gelir eşitsizliği artmış ve genç işsizliği önemli bir sorun olmaya devam etmiştir. Tarihsel olarak İran ekonomisinin belkemiğini oluşturan enerji sektörü, yerel kapasite geliştirme ve verimlilik artışları yoluyla önemli bir dönüşüm geçirmiştir. Bu analiz, ekonomilerin ağır dış kısıtlamalara nasıl uyum sağladığının anlaşılmasına katkı sağlarken, sürekli yaptırımlar altında geleneksel makroekonomik politikaların sınırlılıklarını ortaya koymaktadır. Bulgular, İran’ın deneyiminin, kısıtlı uluslararası ekonomik ilişkiler ortamında ekonomik dayanıklılık ve politika adaptasyonu açısından önemli dersler barındırdığını ortaya koymaktadır.
Keywords
Abstract
This study investigates the structural transformation and macroeconomic performance of the Iranian economy under international sanctions. Through qualitative analysis methodology, the research explores how sanctions have reshaped Iran’s economic structure and affected policy effectiveness. The findings reveal that while sanctions have severely impacted oil revenues and foreign exchange markets, their effects on different sectors of the economy have been asymmetric. Based on recent empirical evidence, the non-oil sectors have demonstrated unexpected resilience, though overall economic growth remains constrained by external pressures. The monetary and fiscal policy effectiveness has been limited by structural bottlenecks, leading to persistent inflation and exchange rate instability. Despite the government’s efforts in subsidy reforms and social programs, income inequality has increased, and youth unemployment continues to be a significant challenge. The energy sector, historically the backbone of Iran’s economy, has experienced significant transformation through domestic capacity building and efficiency enhancements. This analysis contributes to understanding how economies adapt to severe external constraints and highlights the limitations of conventional macroeconomic policies under sustained sanctions. The findings suggest that Iran’s experience offers important lessons about economic resilience and policy adaptation under restricted international economic engagement.
