Author :
Abstract
Bu çalışma, Taliban üzerine üretilen uluslararası akademik söylemin 1995-2023 yılları arasında geçirdiği kavramsal ve tematik evrimi, bibliyometrik analiz yöntemleriyle kapsamlı biçimde incelemektedir. Elsevier Scopus veri tabanında yer alan 2.105 yayın üzerinden gerçekleştirilen analiz, akademik literatürdeki yönelimleri üç tarihsel dönemde -birinci Taliban iktidarı (1995-2001), ayaklanma dönemi (2002-2021) ve ikinci Taliban iktidarı (2022-2023)- karşılaştırmalı biçimde haritalamaktadır. Çalışmada elde edilen veriler R-Studio istatistik programı bibliometrix kütüphanesi kullanılarak Çoklu Uyum Analizi (MCA), anahtar kelime ağ analizi, kümeleme yöntemleri ve tematik evrim diyagramları gibi ileri düzey bibliyometrik teknikler kullanılarak, akademik söylemin semantik ve ideolojik yapı taşları dönemsel olarak analiz edilmiştir. Bulgular, akademik söylemin yalnızca içeriksel değil, yapısal olarak da küresel politik gelişmelere senkronize biçimde evrildiğini; yalnızca tematik olarak değil, kavramsal merkezilik ve yapısal gelişmişlik düzeyleri açısından da belirgin kırılmalara uğradığını ortaya koymaktadır. İlk dönemde literatür, kadın hakları ve insan sağlığı ekseninde insani odaklı analizlerle sınırlıyken, 2001 sonrası dönemde Taliban’ın küresel güvenlik tehdidi olarak çerçevelenmesi ile terörizm, ayaklanma ve bölgesel güvenlik başlıkları akademik üretimin merkezine yerleşmiştir. Taliban’ın 2021’de yeniden iktidara gelmesi ile akademik ilgi psikososyal travmalar, kadın hakları, bölgesel güvenlik ve insani krizlere yönelmiştir. Aynı dönemde Çin, Rusya, Hindistan gibi jeopolitik aktörlerin müdahil olmasıyla bölgesel güvenlik ve uluslararası diplomasi boyutları da öne çıkmıştır. Çalışma, sosyal bilimlerde genellikle nitel yaklaşımlarla ele alınan söylem analizine, kantitatif yöntemlerle donatılmış bütüncül bir model sunmakta; akademik söylemin dönemsel, semantik ve politik katmanlarını ampirik temellerle çözümleyerek literatüre metodolojik bir katkı sağlamaktadır. Bu yönüyle araştırma, akademik söylemin hem bir bilgi üretim alanı hem de uluslararası normların ve ideolojik yapıların yeniden üretildiği temsil alanı olduğunu ortaya koymakta; disiplinler arası sosyal bilim araştırmalarına metodolojik ve kuramsal düzeyde özgün katkılar sunmaktadır.
Keywords
Abstract
This study offers a comprehensive examination of the conceptual and thematic evolution of international academic discourse on the Taliban between 1995 and 2023 through bibliometric analysis methods. Based on a dataset of 2.105 publications indexed in the Elsevier Scopus database, the study maps scholarly trends across three historical periods—the first Taliban regime (1995–2001), the insurgency period (2002–2021), and the second Taliban regime (2022–2023) —through a comparative framework. Using the bibliometrix package in R-Studio, the data were analyzed via advanced bibliometric techniques such as Multiple Correspondence Analysis (MCA), keyword co-occurrence networks, clustering algorithms, and thematic evolution diagrams to trace the semantic and ideological building blocks of the discourse over time. The findings reveal that academic discourse on the Taliban has evolved in a manner synchronized not only with global political developments in content but also structurally, undergoing significant shifts in conceptual centrality and thematic cohesion. While the initial period was predominantly shaped by humanitarian-focused analyses centered on women's rights and public health, the post-2001 literature shifted toward framing the Taliban as a global security threat, with terrorism, insurgency, and regional security becoming dominant themes. After the group’s return to power in 2021, scholarly attention expanded to include psychosocial trauma, gender rights, humanitarian crises, and regional stability, with increased emphasis on the geopolitical involvement of actors such as China, Russia, and India. This study contributes a quantitatively grounded and methodologically integrated model to the traditionally qualitative discourse analysis frameworks in the social sciences. By empirically mapping the temporal, semantic, and ideological layers of academic discourse, the research demonstrates that such discourse serves not only as a site of knowledge production but also as a space where international norms and ideological structures are reproduced. In doing so, it offers a distinctive methodological and theoretical contribution to interdisciplinary social science research.
