İNGİLİZ ARŞİV BELGELERİNE GÖRE I. DÜNYA SAVAŞI’NIN SEBEPLERİ (1898-1914) CİLT-I (BU BELGELER KAPSAMINDA İNGİLTERE’NİN OSMANLI DEVLETİ’NE BAKIŞI)
Author :
Abstract
XVIII. yüzyıldan XX. yüzyıl ilk çeyreğine kadar İngiltere dış politikasının Dünya politik ve ekonomik düzeniyle, diplomatik kaidelerinin oluşumundaki tarihsel rolü yadsınamaz gerçektir. XIX. yüzyılda Üzerinde Güneş Batmayan İmparatorluk’u tesis eden İngiltere; I. Dünya Savaşına kadar olan sürede bunun muhafazası için dünya siyasetini dizayn etmiş ve bu uğurda askeri gücünü aktif olarak kullanmaktan çekinmemiştir. Dünya tarihinin siyasal, ekonomik ve diplomatik yapılarının dönüşümüne doğrudan etki eden Birleşik Krallığın dış politikası, küresel güç dengelerinin oluşumunda; deniz hâkimiyeti, kolonyal yayılmacılık, ticaret stratejileri ve denge siyaseti temel prensiplerinden vaz geçmemiştir. Bu prensipler Avrupa güçler dengesinden, Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkılışına, Hindistan'ın kolonileştirmesinden Çin'e dayatılan ticari tavizlere kadar geniş bir coğrafyada, İngiltere'nin dış politikasının mihenk taşları olmuştur. Dolayısıyla dünyadaki tüm ülkelerin tarihinin, diplomasisinin, dış hatta iç siyaseti ile uluslararası ticaret ilişkileri konularında yapılan araştırmalarda ilk başvurulan kaynak Birleşik Krallık arşiv belgeleridir. Bahse konu dönemde İngiltere diplomasisinin yoğunlukla uğraştığı Türkiye için şüphesiz bu bir zorunluluktur. G. P. Gooch & Harold Temperley editörlüğünde hazırlanan ve İngiltere Dışişleri Bakanlığı (Foreign Office) tarafından 1926-1938 tarihleri arasında yayımlanmış 11 + 2 ek olmak üzere toplam 13 ciltlik British Documents on the Origins of the War, 1898–1914 “İngiliz Arşiv Belgelerine Göre 1. Dünya Savaşının Sebepleri 1898-1914 adlı eser; İngiliz dış siyasetini belgeleyen en kapsamlı birincil kaynak koleksiyonlarından biridir. Bu eser, resmî İngiliz diplomatik yazışmalarını, telgrafları, notları ve raporları içermektedir. Bu çalışmamızda yukarıda künyesini verdiğimiz eserin BİRİNCİ CİLDİ incelenecek, bunu takip eden çalışmalarımızda ise diğer CİLDLER, aynı metotla ele alınacaktır. İncelemede cildin tanıtımı ve muhtevası açıklanacak, içerisinde geçen Osmanlı Devleti ve Türkler ile ilgili hususlar aslına uygun olarak çevrilip, analizi yapılacaktır. Bu bakımdan yapılacak olan çalışmalar; Türk tarihi açısından normal bir eser incelemesinden çok farklı olacaktır.
Keywords
Abstract
From the eighteenth century to the first quarter of the twentieth, the historical role of British foreign policy in shaping the global political and economic order, as well as in establishing the principles of diplomacy, is an undeniable fact. The foreign policy of the United Kingdom has consistently upheld its core principles: maritime supremacy, colonial expansion, trade-based strategic thinking, and the politics of balance of power. These principles formed the cornerstones of British foreign policy across a vast geography: from the European balance of power to the disintegration of the Ottoman Empire, from the colonization of India to the imposition of trade concessions on China. Consequently, British archival documents have become primary sources in historical research concerning the diplomacy, foreign relations, internal affairs, and international trade policies of virtually every country. For the Ottoman Empire, which occupied a central position in British diplomatic calculations during this period, consultation of British diplomatic archives is not merely an option-it is a necessity. Prepared under the editorship of G. P. Gooch and Harold Temperley and published by the British Foreign Office between 1926 and 1938 in 11 volumes with 2 supplementary volumes—a total of 13 volumes in all-British Documents on the Origins of the War, 1898–1914, stands as one of the most comprehensive primary source collections documenting British foreign policy. In the present study, we focus specifically on the first volume of this collection. This analysis will offer an overview of the structure and content of the selected volume, while also translating and critically analyzing the sections that pertain to the Ottoman Empire. In this respect, the research to be conducted here should not be regarded as a mere textual review, but rather as an in-depth source-based inquiry with significant implications for the study of Turkish history.
