Author:
Abstract
Orhon Yazıtları, Türklerin erken dönemlerine ilişkin kimi bilgileri birinci ağızdan aktarması bakımından önem taşımaktadır. Yöneticilerin halka sesleniş metinleri olan bu yazıtlar, otorite/iktidar alanının belirlenmesi açısından da değerlendirilebilecek bir yapıya sahiptir. Bilindiği gibi iktidarın meşruiyet kazanması; yönetilenlerin ikna edilmesi, tabi kılınmasına bağlıdır. Bu ikna etme sürecinde, yönetilenlerin de direnme ve karşı koyma hakları bulunmaktadır. Çekişmeye dayalı bu karşılıklı ilişkinin sonucunda müzakerenin ortaya çıkması beklenir. Müzakerenin oluşumuna kadarki süreci söylem biçiminde kavramsallaştıran Michel Foucault, bugünkü özne ve iktidar sorunsalının, arşiv olarak adlandırdığı tarihsel metinler/yapılar/oluşumlar/binalar/anlaşmalar gibi bir dizi söylemsel olan ya da söylemsel olmayan pratiklerin çözümlenmesiyle aşılabileceğini bildirir. Bu anlamda Foucault, bugünün temel sorunlarının çözümü için tarihi, bir yöntem olarak ele alır ve araçsallaştırır. Bu anlayıştan yola çıkarak, aynı zamanda bir iktidar kurma metinleri olarak da okunabilecek olan Orhon Yazıtları’nın söyleminde, iktidarın meşrulaştırılması noktasında bir dizi ikna mekanizmasının/iktidar aracının kullanıldığını belirtebiliriz. Bu araçlardan biri olarak değerlendirilebilecek olan mitik bilgi, toplumsal gerçekliğin inşasında büyük önem taşımaktadır. Sözü edilen metinlerde tebaanın, bilgiyle özgürleştirilmesi, dolayısıyla özgür öznelerin oluşturulması bakımından mit, işlevselleştirilmiştir. Bu çalışmada tebaanın iktidar tarafından ikna edilme sürecine katkı sunduğunu düşündüğümüz mit kullanımı, Orhon Yazıtları dolayımında ele alınmıştır
Keywords
Abstract
Orkhon Inscriptions are important in terms of transmitting some information about the early period of the Turks at the firsthand. These inscriptions, which are executives' texts appeals to the public, have a structure that can be evaluated with regards to determining the field of authority and power. As is known, the legitimacy of power depends on persuasion and subjugation of the governed. It is expected that negotiations will begin as a result of these contradictory relationships. Michel Foucault conceptualizes discourse as the process before beginning to negotiation, and argues that the current problem of subject and authority can be overcome by analyzing a series of discursive or non-discursive practices which he named as archives; such as historical texts/structures/formations/buildings/agreements. In this sense, Foucault views history as a method for solving today's fundamental problems and instrumentalizes it. From this point of view, in the discourse of the Orkhon Inscriptions, which can also be read as a text of power, we can say that a number of persuasion mechanisms are used to legitimize power. Mythical knowledge, which can be regarded as one of these mechanisms, has great importance for the construction of social reality. In the texts mentioned, the myth was functionalized in terms of the liberation of subjects with knowledge and the formation of free subjects. In this study, the utilization of myth, which we believe contributes to the process of convincing the subject by the ruler, has been discussed within the frame of the Orkhon Inscriptions.