Author:
Abstract
Küçük bir güç olan Kırgızistan ve büyük ya da yükselen bir güç olarak tanımlanan Çin Halk Cumhuriyeti[1], ekonomi, nüfus, askeri güç ve benzeri birçok alanda, arasında uçurum olan iki ülkedir. Dolayısıyla bu durum güvenlik ilişkilerinin gidişatına da etki etmiştir. Güçlü olan taraf Çin, ilişkilerde yönlendirici pozisyonda yer alırken; Kırgızistan da ona uyum sağlayan taraf olmuştur. Güvenlik ilişkilerinin odağını ise Çin’in ortaya koyduğu “3 şeytan” kavramı oluşturmuştur. Terörizm, ayrılıkçılık ve aşırılık eylemlerini “3 şeytan” olarak nitelendiren Çin, bu kavramı da en çok Doğu Türkistan’da başta Uygurların, sonrasında da Müslüman toplulukların faaliyetleri ile ilişkili kullanmıştır. Aynı zamanda iki ülke Sovyetler Birliği döneminden kalma sınır sorununu nihayete erdirmeyi amaçlayarak sınır güvenliğinin sağlanması adına yine “3 şeytan” kavramının ön plana çıkarıldığı, askeri tatbikatları, Şanghay İşbirliği Örgütü(ŞİÖ) şemsiyesi altında gerçekleştirmiştir. Bu çalışmanın amacı, Kırgızistan'ın kendi güvenlik sorunlarının ötesinde, Çin'in güvenlik kaygılarının ön plana çıktığı iki ülke arasındaki ilişkileri, Doğu Türkistan meselesi bağlamında değerlendirmektir. Bunun yanında, literatürde az sayıda bulunan Kırgızistan-Çin ilişkileri özelinde yapılmış araştırmalara katkı sağlamak ve güncellik kazandırmak amaçlanmıştır. Böylece dört başlıktan oluşan çalışmanın ilk bölümünde iki ülkenin güvenlik ilişkileri ŞİÖ bağlamında incelenecek; sonraki bölümde güvenlik stratejileri ekseninde ikili ilişkilere bakılacaktır. Üçüncü kısımda ise iki ülkenin sınır sorunu ve çözüme nasıl kavuştuğu ele alınacak ve son olarak da Doğu Türkistan bağlamında güvenlik ilişkileri incelenecektir.
Keywords
Abstract
Kyrgyzstan, a small power, and the People’s Republic of China, defined as a great or rising power, are two countries with gaps in many areas such as economy, population, military power and so on. Therefore, this situation has also affected the course of security relations. While China, the strong side, takes a leading position in relations; Kyrgyzstan has been the compliant side. The concept of "3 evils" put forward by China has formed the focus of security relations. Defining terrorism, separatism and extremism acts as "3 evils", China has used this concept mostly in relation to the activities of Uyghurs and then Muslim communities in East Turkistan. At the same time, the military exercises in which the concept of "3 evils" was emphasized in order to ensure border security by ending the border problem inherited from the Soviet Union period of the two countries, were carried out under the umbrella of the SCO. The purpose of this study is to evaluate the relations between the two countries, in which China's security concerns come to the forefront, in the context of the East Turkestan issue, beyond Kyrgyzstan's own security problems. In addition, it is aimed to contribute to and up-to-date studies on Kyrgyzstan-China relations, which are few in the literature. Thus, in the first part of the study consisting of four titles, the security relations of the two countries will be examined in the context of the SCO; In the next section, bilateral relations will be viewed from the axis of security strategies. In the third part, the border problem of the two countries and how they reached a solution will be discussed and finally, the security relations in the context of East Turkistan will be examined.