Author:
Abstract
18 ve 19. yüzyıl Osmanlı tarihinde Ayanlar önemli bir yer tutmaktadır. Bu doğrultuda uzun yıllar merkezi otoritenin karşısında yerel direniş gösterebilen güç odakları olmuşlardır. 1806 yılındaki Edirne Vak’ası, özellikle Balkanlar’daki Ayanlar’ın merkezi otorite karşısında ne denli etkin olduğunun ispatı olmuştur. Ancak aynı dönemler merkezi otoritenin talimatları doğrultusunda görevini ifa eden Ayanlar da mevcuttur. Bu Ayanlar arasında Berkofça Ayanı Yusuf Ağa’nın adı hemen göze çarpmaktadır. Yusuf Ağa, Aydos’ta doğmuş ve gençliği Pazvandoğlu Osman’ın hizmetinde Vidin şehrinde geçmiştir. Pazvandoğlu Osman’ın referansı ile Berkofça Ayanı olmuş ve onun himayesinde görevini sürdürmüştür. Ancak Yusuf Ağa’nın birey olarak ortaya çıkışı Pazvandoğlu Osman Paşa’nın 1807 yılında vefatı sonrasındadır. Zira bu tarih itibariyle bağımsız karar alabilen ve aldığı kararları çekinmeden uygulayan bir Ayan olarak tarih sahnesine bulunacaktır. Bu makalede özellikle doküman analizi tekniği kullanılılarak Yusuf Ağa’nın 1805-1817 yılları arasındaki Berkofça Ayanlığı görevine odaklanılmaktadır. Nitekim bu dönem, Yusuf Ağa’nın nispeten uzun sürecek siyasi hayatında politik bir duruş kazandığı zaman aralığıdır. Bu bağlamda 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı, İdris Paşa İsyanı, Krayova Muhafızlığı ve Hezargrad Ayanı Hasan Ağa olaylarında merkezi otoritenin yanında takındığı politik tavır, Yusuf Ağa’yı Bâbıâli’nin bölgede en güvendiği karakterlerden birine dönüşmüştür. Bu güven ise onun hayatında Berkofça Ayanı Yusuf Ağa’dan Yusuf Paşa’ya geçen kapının açılmasında en büyük amildir. Makalede Berkofça Ayanı Yusuf Ağa’nın Balkanlar’daki siyasi konjonktüre dayanan yükselişi tarihsel persfektifte ele alınarak Osmanlı Ayanlık tarihine katkı sunmak amaçlamaktadır.
Keywords
Abstract
Ayans occupies an important place in the Ottoman history of the 18th and 19th centuries. In this direction, they have been power centers that have been able to show local resistance against the central authority for many years. The Edirne Incident in 1806, proved how effective they were against the central authority. However, there are also Ayans who performed their duties in line with the instructions of the central authority in the same period. Among these Ayans, Yusuf Agha's name immediately stands out. Yusuf Agha was born in Aydos and spent his youth in the city of Vidin in the service of Pazvandoglu Osman. With the reference of Pazvandoglu Osman, he became Ayan of Berkovitza and continued his duty under his auspices. However, Yusuf Agha emerged as an individual after the death of Pazvandoğlu Osman Pasha in 1807. Because as of this date, he will appear on the stage of history as an Ayan who can make independent decisions and implement his decisions without hesitation. This in article, specially by using the document analysis technique focuses on Yusuf Agha's Ayan of Berkovitza duty between 1805 and 1817. As a matter of fact, this period is the time period in which Yusuf Agha gained a political stance in his relatively long political life. In this context, the political attitude he took with the central authority in the 1806-1812 Ottoman-Russian War, İdris Pasha Uprising, Kraiova Guard and Ayan of Hezargrad Hasan Ağa events turned Yusuf Agha into one of the most trusted characters of the central goverment in the region. In this article, Ayan of Berkovitza Yusuf Ağa's rise based on the political conjuncture in the Balkans is handled in a historical perspective and aims to contribute to the history of Ottoman Ayan.