Author:
Abstract
Bütçe açığı, kamu gelirlerinin kamu giderlerinden daha az olması durumunda ortaya çıkan negatif fark olarak tanımlanabilir. Bütçe açığı, bütçe açığının nedenleri, bütçe açığının gelişimi ve sürdürülebilirliği son dönemde hem ekonomistler hem de politika yapıcılar tarafından en çok tartışılan konulardan biridir. Çünkü gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, özellikle 1980’li yıllarla birlikte, bütçe açığının hızlı bir şekilde arttığı görülmektedir. Artan bütçe açıkları yatırım, enflasyon ve ekonomik büyüme gibi pek çok makroekonomik göstergeyi derinden etkilemektedir. Bu çalışmada makroekonomik istikrarsızlığın temel nedenlerinden biri olarak kabul edilen bütçe açığı incelenmektedir. Bu amaçla araştırmada öncelikle bütçe açıklarının kısa bir tarihi özetlenmekte ve teorik tartışmalara yer verilmektedir. Daha sonra bütçe açıklarının nedenleri ve bütçe açıklarının finansmanında kullanılan araçlar açıklanmaktadır. Son olarak Türkiye’de Cumhuriyet döneminde bütçe açığına ilişkin dönemsel bir değerlendirme yapılmaktadır. Bu dönemsel değerlendirmelerde Türkiye ekonomisinin kuruluş döneminde, II. Dünya Savaşı sonrası dönemde, planlı kalkınma döneminde, dışa açılma döneminde ve cari dönemde bütçe açığına ilişkin bilgiler verilmekte ve değerlendirmeler yapılmaktadır. Söz konusu değerlendirmeler neticesinde Türkiye ekonomisinde ortaya çıkan bütçe açığının temel nedeninin vergi toplama sisteminin etkin bir şekilde işlememesinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Ayrıca, Türkiye ekonomisinde bütçe açığının ilk dönemlerinde finansman kaynağı olarak genellikle dış borçlanma ve monetizasyon tercih edilirken, son dönemlerde özelleştirmenin daha yoğun tercih edildiği ifade edilebilir.
Keywords
Abstract
Budget deficit can be defined as the negative difference that occurs when public revenues are less than public expenditures. The budget deficit, the reasons for the budget deficit, the development and sustainability of the budget deficit are one of the most discussed issues by both economists and policy makers recently. Because, it is seen that the budget deficit has increased rapidly in developed and developing countries, especially with the 1980s. Increasing budget deficits deeply affect many macroeconomic indicators such as investment, inflation and economic growth. In this study, the budget deficit, which is accepted as one of the main causes of macroeconomic instability, is examined. For this purpose, first of all, a brief history of budget deficits is summarized and theoretical discussions are included in the research. Then, the reasons for the budget deficits and the tools used in the financing of the budget deficits are explained. Finally, a periodic evaluation is made regarding the budget deficit in the Republican period in Turkey. In these periodical evaluations, in the establishment period of the Turkish economy, II. In the post-World War II period, in the planned development period, in the opening up period and in the current period, information is given and evaluations are made on the budget deficit. As a result of these evaluations, it is thought that the main reason for the budget deficit in the Turkish economy stems from the ineffective functioning of the tax collection system. In addition, While foreign borrowing and monetization were generally preferred as financing sources in the early periods of the budget deficit in the Turkish economy, it can be stated that privatization has been preferred more intensely recently.